Αποκατάσταση Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου

[content_table]

Η αποκατάσταση προσθίου χιαστού συνδέσμου (ΠΧΣ) μετά από εγχείρηση, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας της ρήξης του ΠΧΣ.

Η ρήξη του ΠΧΣ αποτελεί έναν από τους πιο σοβαρούς τραυματισμούς στο γόνατο. Είναι πια δεδομένο ότι η χειρουργική επέμβαση του ΠΧΣ (πλαστική ΠΧΣ) είναι η μόνη λύση για να επιστρέψει ο τραυματίας (έως 45 ετών) στις προηγούμενες δραστηριότητές του. Έτσι μόνο θα προληφθεί η μελλοντική πρώιμη καταστροφή της άρθρωσης του γόνατος (οστεοαρθρίτιδα).

Όσο σημαντική, όμως, είναι η σωστή χειρουργική τεχνική, άλλο τόσο σημαντική είναι και η αποκατάσταση προσθίου χιαστού μετά το χειρουργείο. Η αποτυχία ενός εκ των δύο (επέμβαση και αποκατάσταση) συνεπάγεται την αποτυχία της αντιμετώπισης και την αδυναμία του αθλητή να επιστρέψει στο, προ της κάκωσης, επίπεδο δραστηριοτήτων.

Με ελάχιστες εξαιρέσεις, σήμερα η πλαστική του ΠΧΣ γίνεται με τενόντια μοσχεύματα (ημιτενοντώσης, ισχνός, επιγονατιδικός, τετρακέφαλος) που λαμβάνονται από τον ίδιο τον ασθενή (αυτόλογο μόσχευμα).

Με βάση λοιπόν τη χρήση του αυτόλογου μοσχεύματος, τροποποιούμε το πρόγραμμα αποκατάστασης του προσθίου χιαστού. Πρέπει να δίνουμε τον απαιτούμενο χρόνο στο μόσχευμά μας για να επαναγγειωθεί μέσα στο γόνατο.  

Αυτή η «συνδεσμοποίηση» του τενοντίου μοσχεύματος είναι μια διαδικασία που διαρκεί συνήθως πάνω από 3 μήνες και για το λόγο αυτό η αποκατάσταση του αθλητή ξεπερνά πολλές φορές τους 6 μήνες.

Για λόγους ευκολίας, κατηγοριοποιούμε τις φάσεις αποκατάστασης, μετρώντας πάντα από την ημέρα του χειρουργείου. Το ακόλουθο πρόγραμμα αποτελεί ένα γενικό κανόνα, ο οποίος εξατομικεύεται για τον κάθε ασθενή.

Αποκατάσταση προσθίου χιαστού
 Φάση 1η: 0 – 2 εβδομάδες.

Στην 1η φάση αποκατάστασης του προσθίου χιαστού, στόχος είναι η υποχώρηση της φυσιολογικής μετεγχειρητικής φλεγμονής, του ερεθισμού δηλαδή που προκαλείται από τη χειρουργική επέμβαση. Παράλληλα, δίνεται έμφαση στην έκταση του γόνατος και στην έναρξη κινήσεων, χωρίς να ταλαιπωρούμε το γόνατο.

• Έλεγχος της φυσιολογικής μετεγχειρητικής φλεγμονής, κυρίως με παγοθεραπεία και αντιφλεγμονώδη.
• Έμφαση στην πλήρη έκταση του γόνατος από τα πρώτα 24ωρα. 
• Κάμψη έως 90 μοίρες.
• Προστασία του μοσχεύματος με εφαρμογή λειτουργικού μηροκνημικού κηδεμόνα.
• Εύρος κίνησης από 0 μοίρες έκταση έως 90 μοίρες κάμψη. Σε πρηνή θέση (“μπρούμυτα”) με το γόνατο τεντωμένο έξω από το κρεβάτι. Σε καθιστή θέση κάμψη και έκταση του γόνατος, υποβοηθούμενες από το υγιές σκέλος.
• Ισομετρικές συσπάσεις σε τετρακέφαλο, ισχιοκνημιαίους, απαγωγούς και προσαγωγούς.
• Βάδιση με πατερίτσες με μερική φόρτιση στο όριο του πόνου (7-10 ημέρες, ως παυσίπονο).

Φάση 1η: Παγοθεραπεία, πλήρης έκταση του γόνατος, χρήση λειτουργικού κηδεμόνα προσθίου χιαστού

Φάση 2η: 2 – 6 εβδομάδες

Στη φάση αυτή ο ασθενής βαδίζει πλέον χωρίς πατερίτσες. Δίνουμε έμφαση στη φυσιολογική βάδιση, αρχίζοντας περισσότερο εντατικά τη μυϊκή ενδυνάμωση.

• Ανακτούμε σταδιακά το πλήρες εύρος κίνησης, από την πλήρη έκταση στην πλήρη κάμψη.
• Βάδιση σε ίσιο έδαφος (διάδρομος, στάδιο).
• Αύξηση μυϊκής ισχύος: 
  • Ημικάθισμα σε 45 και σε 90 μοίρες.
  • Σε ορθία θέση και με σταθερό το μηρό, κάμψη του γόνατος, έως 90 μοίρες, ώστε να δουλεύουν οι οπίσθιοι μηριαίοι.
• Διατάσεις οπίσθιων μηριαίων.
• Βελτίωση νευρομυϊκού συντονισμού.
• Βελτίωση καρδιοαναπνευστικής αντοχής (στατικό ποδήλατο σε υψηλή θέση).
• Βάδιση μπροστά στον καθρέπτη για να έχουμε ισομερή φόρτιση.
• Υδροθεραπεία-κολύμβηση.

Φάση 2η: Ανάκτηση πλήρους εύρους κίνησης, μυϊκή ενδυνάμωση

Φάση 3η: 6 – 10 εβδομάδες

Φτάνοντας στο στάδιο αυτό, πρέπει να έχει ανακτηθεί η πλήρης κάμψη του γόνατος. Δίνουμε έμφαση στις ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης και στη φυσιολογική λειτουργία της άρθρωσης. 

• Ιδιοδεκτικότητα σε ασταθή βάση.
• Πλήρης κάμψη έως και 135 μοίρες.
• Ανέβασμα και κατέβασμα σκαλοπατιού κανονικά και πλάγια.
• Αύξηση ρυθμού και απόστασης βάδισης σε ίσιο έδαφος. Όχι ακόμα τρέξιμο.
• Κανονικό ποδήλατο.
• Ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας σε ασταθή βάση.

Φάση 4η: 10 – 14 εβδομάδες

Στη φάση αυτή ο ασθενής μας νιώθει πολύ καλά, συνήθως δεν έχει καμία ενόχληση και είναι έτοιμος να αρχίσει ελαφρύ τρέξιμο. Όμως το μόσχευμα μόλις που αρχίζει την επαναγγείωσή του, αλλά βρίσκεται ακόμα στην πιο αδύναμη φάση του. Για το λόγο αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προστασία, καθώς μια ήπια στροφική βία είναι ικανή να το σπάσει. Χρειάζεται επομένως πολύ προσοχή, ώστε να περιορίσουμε τον ασθενή μας στο ακριβές πρόγραμμα που εμείς του επιβάλλουμε.

• Ελαφρύ τρέξιμο σε ίσιο έδαφος (στίβος), χωρίς αλλαγές κατεύθυνσης.
• Μικρά αλματάκια (και με μικρά εμπόδια).
• Βάδιση με βαράκια.
• Σχοινάκι

Φάση 4η: Ελαφρύ τρέξιμο σε ίσιο έδαφος, αλματάκια με το ένα και με τα δύο πόδια, σχοινάκι, βάδιση με βάρη

Φάση 5η: 14 – 18 εβδομάδες

Βρισκόμαστε ουσιαστικά στον 4ο μήνα μετά τη χειρουργική επέμβαση. Το μόσχευμα έχει αρχίσει να επαναγγειώνεται και σταδιακά θα δυναμώσει. Είναι ακόμα όμως αδύναμο και χρειάζεται προστασία. Αν και νιώθουμε πολύ καλά, υπάρχουν ακόμα πολλοί περιορισμοί. Τι επιτρέπεται:

• Πλήρες και ανώδυνο εύρος κίνησης.
• Τρέξιμο.
• Επιταχύνσεις αλλά και επιβραδύνσεις (“φρενάρισμα”).
• Αλματάκια με το ένα πόδι και επιτόπια άλματα σε σταθερό έδαφος.
• Ημικαθίσματα έως 60 μοίρες (squatting).
• Αύξηση της ταχύτητας.
• Αύξηση επαναλήψεων

Φάση 6η: 18 – 24 εβδομάδες

Στη φάση αυτή ετοιμαζόμαστε σιγά σιγά να αρχίσουμε ασκήσεις που προσομοιάζουν την αθλητική μας δραστηριότητα. Οι ακόλουθες ασκήσεις δε γίνονται από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά με προοδευτικά αυξανόμενη διάρκεια, συχνότητα και ένταση.

• Αλλαγές κατεύθυνσης
• Τρέξιμο με στροφές.
• Λειτουργικές ασκήσεις
• Μιμητικές του αθλήματος ασκήσεις.
• Προοδευτικά αγωνιστικές συνθήκες (ατομκή προπόνηση)
• Συμμετοχή σε ομαδική προπόνηση πλησιάζοντας προς το τέλος της φάσης αυτής. 

Η μετάβαση από το ένα στάδιο στο άλλο δε γίνεται με βάση μόνο το χρόνο, αλλά τις επιδόσεις του ασθενούς στο πρόγραμμα. Χρειάζεται προσοχή όμως στο να μη γίνεται γρηγορότερα από το επιτρεπτό, πράγμα που, όπως προαναφέρθηκε, μπορεί να διακινδυνεύσει την ακεραιότητα του μοσχεύματος.