Εξάρθρημα ώμου

Τι είναι το εξάρθρημα ώμου; 

Ως εξάρθρημα ώμου αποκαλείται η (συνήθως) μετατραυματική κατάσταση της απώλειας της φυσιολογικής επαλληλίας δύο αρθρικών επιφανειών. Στην περίπτωση του ώμου η κεφαλή του βραχιονίου φεύγει από τη θέση της και χάνει τη φυσιολογική της επαφή με την ωμογλήνη στην άρθρωση του ώμου.

Η μεγάλη σφαιρικότητα της βραχιονίου κεφαλής σε σύγκριση με τη μικρή καμπυλότητα της ωμογλήνης έχει ένα πλεονέκτημα, το μεγάλο εύρος κίνησης του ώμου, αλλά και ένα μειονέκτημα: την αστάθεια.

Στο 96% των περιπτώσεων η κεφαλή εξαρθρώνεται προς τα εμπρός (πρόσθιο εξάρθρημα του ώμου), ενώ μόλις στο 4% προς τα πίσω (οπίσθιο εξάρθρημα). Η συνηθέστερη αιτία είναι μια πτώση με το χέρι τεντωμένο, όπως πτώση από σκάλα, ή τροχαίο ατύχημα.

Λίγα λόγια για την ανατομία του ώμου

Ο ώμος αποτελείται από τρία οστά, το βραχιόνιο, την ωμοπλάτη και την κλείδα. Στην άρθρωση του ώμου συμμετέχει η κεφαλή του βραχιονίου, η ωμογλήνη (αρθρική επιφάνεια της ωμοπλάτης και το ακρωμιακό άκρο της κλείδας (επόμενη εικόνα).

Σχηματική απεικόνιση του ώμου

Η βραχιόνιος κεφαλή έχει μορφή σφαίρας και αρθρώνεται με την αβαθή ωμογλήνη. Συνδέεται με αυτήν με τον αρθρικό θύλακο και με συνδέσμους. Για να αυξηθεί το κοίλο της ωμογλήνης, υπάρχει ο επιχείλιος χόνδρος. Πρόκειται για μια ινοχόνδρινη μαλακή δομή, που σαν στεφάνι γύρω από το χείλος της ωμογλήνης, αυξάνει την επιφάνειά της. Έτσι, αυξάνει τη σταθερότητα της άρθρωσης. Εκτός από τους στατικούς αυτούς σταθεροποιητές, συμμετέχουν και οι δυναμικοί, όπως οι μύες και οι τένοντες, που περιβάλλουν τον ώμο.

Σχηματική απεικόνιση του επιχειλίου χόνδρου

Tι συμβαίνει στην άρθρωση;

Όταν συμβεί το πρώτο τραυματικό εξάρθρημα του ώμου, συγκεκριμένες σταθεροποιητικές δομές του ώμου, υφίστανται τραυματισμό. Σε αυτές τις δομές ανήκει και ο επιχείλιος χόνδρος, ο οποίος υφίσταται σχίσιμο (ρήξη). Αυτός είναι ο λόγος που το εξάρθρημα είναι πολύ πιθανό να υποτροπιάσει. Ειδικά στις ηλικίες 18-30 ετών, τα ποσοστά υποτροπών φθάνουν το 80%. Σε μεγαλύτερες ηλικίες τα ποσοστά αυτά πέφτουν και αγγίζουν το 20% για ασθενείς άνω των 65 ετών.

Πως γίνεται η διάγνωση του εξαρθρήματος του ώμου; 

Η διάγνωση για το εξάρθρημα του ώμου είναι εύκολη, με τυπική κλινική εικόνα. Ο ασθενής προσέρχεται με τον αγκώνα λυγισμένο σε ορθή γωνία, τον ώμο σε ελαφρά απαγωγή και υποβαστάζοντας το τραυματισμένο άνω άκρο, το οποίο αδυνατεί να κουνήσει (επόμενη εικόνα).

Η  επιβεβαίωση γίνεται με απλή ακτινογραφία, η οποία θα αποκαλύψει (ή θα αποκλείσει) συνοδά κατάγματα. Μετά την ανάταξη, ακολουθεί νέα ακτινογραφία, που επιβεβαιώνει την ορθότητα της ανάταξης. Ακολουθεί περαιτέρω διερεύνηση με μαγνητική τομογραφία, η οποία θα απεικονίσει τις βλάβες, που προκλήθηκαν κατά το εξάρθρημα και οι οποίες θα προδιαθέσουν στην υποτροπή του εξαρθρήματος.

Συγκεκριμένα, η μαγνητική θα αποκαλύψει τη ρήξη του επιχειλίου χόνδρου (βλάβη Bankart) και το εντύπωμα της βραχιονίου κεφαλής (βλάβη Hill-Sachs), στα οποία οφείλονται οι περισσότερες υποτροπές των εξαρθρημάτων και τα οποία προδιαθέτουν στο υποτροπιάζον εξάρθρημα και την αστάθεια του ώμου.

Α. Ακτινογραφία πριν την ανάταξη                                       Α. Βλάβη Bankart στη μαγνητική τομογραφία
Β.  μετά την ανάταξη                                                                Β. Βλάβη Hill-Sachs στη μαγνητική τομογραφία

Πως αντιμετωπίζεται το εξάρθρημα ώμου;

Το εξάρθρημα του ώμου, όπως και όλα τα εξαρθρήματα, αποτελεί επείγουσα κατάσταση. Για το λόγο αυτό απαιτείται η όσο το δυνατόν γρηγορότερη ανάταξή του. Αυτό επιτυγχάνεται με κλειστές μεθόδους, μια εκ των οποίων εφαρμόζεται από την αρχαιότητα και είναι γνωστή ως μέθοδος του Ιπποκράτη. Πέραν αυτής, βέβαια, υπάρχουν πολλές μέθοδοι κλειστής ανάταξης, τις οποίες πρέπει να πραγματοποιεί ειδικευμένος Ορθοπαιδικός.

Μετά την ανάταξη του εξαρθρήματος και αφού αυτή επιβεβαιωθεί με απλή ακτινογραφία, προγραμματίζεται η διενέργεια μαγνητικής τομογροφίας για τον εντοπισμό των βλαβών που έχουν σίγουρα προκληθεί από το εξάρθρημα.

Σε νέους ασθενείς (έως 40 ετών), η θεραπεία είναι κατά βάση χειρουργική, διότι τα ποσοστά υποτροπής του εξαρθρήματος είναι πολύ υψηλά με τη συντηρητική αντιμετώπιση (80% σε κάποιες σειρές). Γίνεται πάντα αρθροσκοπικά και οδηγεί στην αποκατάσταση όλων των σταθεροποιητικών στοιχείων που τραυματίστηκαν κατά το εξάρθρημα (επόμενη εικόνα).

Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ανατομική ανωμαλία οστών που προδιαθέτει σε υποτροπιάζον εξάρθρημα, διενεργείται πλήρης απεικονιστικός έλεγχος. Πέραν της μαγνητικής, απαιτείται και αξονική τομογραφία του πάσχοντος, αλλά και του υγιούς ώμου.

Για την αντιμετώπιση, επιλέγονται εξειδικευμένες επεμβάσεις στα οστά (ωμογλήνη). Αφορούν κυρίως στην αποκατάσταση της σταθερότητας της άρθρωσης. Επίσης, χειρουργική (αρθροσκοπική) αντιμετώπιση συνιστάται και στους ασθενείς με υποτροπή του εξαρθρήματος.

Σε μεγαλύτερους ασθενείς, κυρίως άνω των 60 ετών, όπου το επίπεδο δραστηριοτήτων δεν είναι έντονο, συνιστάται η συντηρητική αντιμετώπιση, με ακινητοποίηση για λίγες ημέρες και ακολούθως κινησιοθεραπεία και ενδυνάμωση μυϊκών ομάδων. 

Συμπερασματικά, το οξύ τραυματικό εξάρθρημα του ώμου (96% πρόσθιο) είναι μια επείγουσα κατάσταση, που απαιτεί γρήγορη (εντός λίγων ωρών) ανάταξη. Σε νέους ασθενείς έως 45-50 ετών, στους οποίους ο κίνδυνος υποτροπής είναι υψηλός (αναλόγως του επιπέδου δραστηριοτήτων), απαιτείται χειρουργική επέμβαση, που θα αποκαταστήσει τις βλάβες και θα αποτρέψει την υποτροπή του εξαρθρήματος.

Εάν πάσχετε από εξάρθρημα ώμου, ζητήστε τη γνώμη του ειδικού σε θέματα ώμου Β.Κ.Φωτόπουλου. Η πολυετής ενασχόλησή του με τα εξαρθρήματα ώμου και η εμπειρία του με την αρθροσκοπική αντιμετώπιση των εξαρθρημάτων, θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά το πρόβλημα.

Μπορείτε επίσης να διαβάσετε τα ακόλουθα ενδιαφέροντα άρθρα:

• Αστάθεια του ώμου
• Αρθροσκόπηση του ώμου
• Ρήξη υπερακανθίου