Τα κατάγματα δακτύλων στο χέρι είναι ένας πολύ συνηθισμένος τραυματισμός. Το χέρι συμμετέχει στις περισσότερες καθημερινές δραστηριότητες, προβάλλοντας στο χώρο, επομένως είναι εκτεθειμένο σε κακώσεις. Τα οστά και οι αρθρώσεις αποτελούν το βασικό σκελετό του χεριού. Ο σκελετός αυτός «ντύνεται» με τα μαλακά μόρια, όπως μυς, τένοντες, νεύρα και το δέρμα, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει αυτό το ξεχωριστό όργανο, που καλείται χέρι. Το χέρι, μαζί με τον εγκέφαλο, αποτελεί τη σπουδαιότερη ειδοποιό διαφορά του ανθρωπίνου είδους.
Κάθε δάκτυλο έχει τρία οστά, τρεις φάλαγγες δηλαδή, με εξαίρεση τον αντίχειρα που έχει δύο φάλαγγες.
Τα κατάγματα δακτύλων είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπισθούν σωστά εξ’ αρχής. Η σωστή αντιμετώπιση θα εξασφαλίσει τη λειτουργικότητα του χεριού. Αντίθετα, η πλημμελής αντιμετώπιση του κατάγματος θα οδηγήσει σε απώλεια της λειτουργικότητας του χεριού, με χρόνιο πόνο, δυσκαμψία και παραμορφώσεις.
Κατάγματα δακτύλων: Αίτια
Η εκτεθειμένη θέση του χεριού είναι υπεύθυνη για τη συχνότητα των τραυματισμών. Στις αιτίες συμπεριλαμβάνονται:
- Εργατικά ατυχήματα, κατά τα οποία συμβαίνουν από απλά μέχρι σύνθετα κατάγματα δακτύλων,
- Αθλητικές δραστηριότητες,
- Ερασιτεχνικές οικιακές ασχολίες,
- Τραυματισμοί μετά από γροθιά σε σκληρή επιφάνεια,
- Τραυματισμοί δακτύλων που οδηγούν σε αποσπαστικά κατάγματα (οστικό mallet finger).
- Τροχαία ατυχήματα.
Κατάγματα δακτύλων: Συμπτώματα και διάγνωση
Η ένταση των συμπτωμάτων ποικίλλει, αναλόγως του τραυματισμού και της βίας που ασκήθηκε πάνω στο χέρι. Στα συχνότερα συμπτώματα περιλαμβάνονται:
- Πόνος, ο οποίος επιδεινώνεται με κάθε προσπάθεια κίνησης.
- Οίδημα,
- Αδυναμία κινήσεων,
- Παραμόρφωση του δακτύλου,
- Εκχύμωση (μελανιά)
Κλινική εικόνα με οίδημα και εκχύμωση (μελανιά)
Η διάγνωση γίνεται με την κλινική εξέταση και επιβεβαιώνεται με την απλή ακτινογραφία. Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται περαιτέρω έλεγχος με αξονική τομογραφία. Περισσότερο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως είναι η μαγνητική τομογραφία σπάνια απαιτούνται.
Θεραπεία καταγμάτων δακτύλων
Η σωστή αντιμετώπιση του κατάγματος είναι το κλειδί για την πλήρη αποκατάσταση. Η αδυναμία κατανόησης της σπουδαιότητας της κάκωσης οδηγεί σε πλημμελή αντιμετώπιση. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, το 25% των καταγμάτων του χεριού, ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό, αντιμετωπίζεται πλημμελώς στην εφημερία των νοσοκομείων, οδηγώντας σε παρατεταμένα προβλήματα.
Ο στόχος της θεραπείας ενός κατάγματος στο δάκτυλο είναι η αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του χεριού. Αυτό επιτυγχάνεται με την αποκατάσταση της οστικής δομής και με την πρώιμη κινητοποίηση, προς αποφυγή δυσκαμψίας.
Η θεραπεία μπορεί να είναι είτε συντηρητική, είτε χειρουργική.
Συντηρητική αντιμετώπιση
Τα απαρεκτόπιστα κλειστά κατάγματα (χωρίς δηλαδή τραύμα στο δέρμα), είναι δυνατόν να αντιμετωπισθούν συντηρητικά με ακινητοποίηση σε νάρθηκα. Σε ήπιες παραμορφώσεις, κλειστοί χειρισμοί ανάταξης μπορούν να οδηγήσουν σε καλό αποτέλεσμα. Χρειάζεται όμως ιδιαίτερη προσοχή, γιατί ένα ανατεταγμένο κάταγμα μπορεί να χάσει την ανάταξή του, ακόμη και αν είναι ακινητοποιημένο σε νάρθηκα. Ο εβδομαδιαίος ακτινολογικός έλεγχος είναι απαραίτητος, ώστε αν συμβεί απώλεια της ανάταξης, ο θεράπων ιατρός να παρέμβει έγκαιρα.
Συντηρητική αντιμετώπιση με επίδεση με το γειτονικό δάκτυλο, ή κατάλληλους νάρθηκες.
Χειρουργική αντιμετώπιση
Η χειρουργική αντιμετώπιση εφαρμόζεται στις ακόλουθες περιπτώσεις:
- Όταν ένα κάταγμα στο δάκτυλο δεν μπορεί να αναταχθεί, ή είναι πολύ ασταθές και χάνει εύκολα την ανάταξή του.
- Παρεκτοπισμένα ενδο-αρθρικά κατάγματα. Πρέπει να αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Ο λόγος είναι ότι η αποκατάσταση της ανατομίας της αρθρικής επιφάνειας είναι απαραίτητη για την σωστή λειτουργία της. Η διόρθωση αργότερα ενός τέτοιου κατάγματος, που πωρώθηκε σε πλημμελή θέση, είναι εξαιρετικά δύσκολη.
- Τα επιπεπλεγμένα κατάγματα, δηλαδή αυτά που παρουσιάζουν τραυματισμό και του δέρματος, ή ακόμα των τενόντων, των νεύρων και των αγγείων της περιοχής. Αυτά χρειάζονται επειγόντως χειρουργική αντιμετώπιση, με αποκατάσταση και των συνοδών βλαβών.
- Αποσπαστικά κατάγματα τενόντων, όπως το οστικό mallet finger
Ενδείξεις χειρουργικής αντιμετώπισης καταγμάτων δακτύλων
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι χειρουργικής αντιμετώπισης, αναλόγως της μορφής του κατάγματος. Οι συχνότεροι είναι:
- Ανάταξη του κατάγματος με κλειστούς χειρισμούς και διαδερμική οστεοσύνθεση με βίδες ή βελόνες Kirschner,
- Ανοικτή ανάταξη του κατάγματος και οστεοσύνθεση με Kirschner, ή βίδες, ή πλάκα και βίδες.
Ο στόχος της χειρουργικής αντιμετώπισης είναι να προσφέρει ανατομική ανάταξη του κατάγματος και προϋποθέσεις για πρώιμη κινητοποίηση, προς αποφυγή δυσκαμψιών.
Κλειστή ανάταξη και διαδερμική οστεοσύνθεση με βελόνες Kirschner
Κλειστή ή ανοικτή ανάταξη και οστεοσύνθεση με βίδες
Ανοικτή ανάταξη και οστεοσύνθεση με ειδική πλάκα και βίδες
Συμπερασματικά, η αποτελεσματική αντιμετώπιση του κατάγματος δακτύλων στο χέρι απαιτεί ιδιαίτερη εμπειρία, αλλά και γνώση της ανατομίας και της λειτουργίας του χεριού. Η προσεκτική επιλογή της μεθόδου που θα εξασφαλίσει την σταθερότητα του κατάγματος και που θα επιτρέψει την πρώιμη κινητοποίηση είναι ακρογωνιαίος λίθος για τη θεραπεία των συχνών, αλλά και δύσκολων, αυτών κακώσεων του χεριού.
