Τα κατάγματα στην περιοχή του ισχίου αποτελούν πολύ συχνά οστεοπορωτικά κατάγματα Η συχνότητά τους να φτάνει παγκοσμίως το 1,7 εκατομμύριο σε ένα χρόνο. Καθώς το προσδόκιμο επιβίωσης αυξάνει, αναμένεται τριπλασιασμός του αριθμού τους τα επόμενα 50 χρόνια.
Συμβαίνουν συνήθως σε ασθενείς άνω των 65 ετών, συχνότερα σε γυναίκες, μετά από μια απλή πτώση στο έδαφος. Μπορεί να συμβούν και σε νέους ενήλικες, ως αποτέλεσμα κακώσεων υψηλής ενέργειας. Τέτοιες κακώσεις προέρχονται από τροχαία ατυχήματα, ή πτώσεις από ύψος άνω των 2 μέτρων. Η συχνότητά τους αποτελεί ένα μείζον κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα. Αυτό αυξάνεται, εάν συνυπολογιστεί ο σημαντικός αριθμός των επιπλοκών τους, καθώς και ο μακρύς χρόνος αποκατάστασης που απαιτείται.
Τα παλαιότερα χρόνια, το λεγόμενο «πέσιμο» αποτελούσε το φόβητρο για την τρίτη ηλικία και τις οικογένειές τους. Οι περιορισμένες χειρουργικές δυνατότητες στο παρελθόν οδηγούσαν σε παρατεταμένο κλινιστατισμό των ασθενών. Κατά συνέπεια οδηγούνταν πολύ συχνά σε σοβαρές επιπλοκές και στο θάνατο. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες τόσο η πρόοδος της Ορθοπαιδικής (και των διαθέσιμων εμφυτευμάτων), όσο και της αναισθησιολογίας έχουν βοηθήσει στη γρήγορη και αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των καταγμάτων, με αποτέλεσμα την επιστροφή στις φυσιολογικές δραστηριότητες της ηλικίας.
Ταξινόμηση καταγμάτων ισχίου
Τα κατάγματα αυτά ταξινομούνται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τα ενδαρθρικά (υποκεφαλικά και κατάγματα αυχένος) και τα εξωαρθρικά κατάγματα (διατροχαντήρια, υποτροχαντήρια). Η ταξινόμηση αποτελεί ταυτόχρονα οδηγό αντιμετώπισης, διότι μεταξύ τους παρουσιάζουν θεμελιώδεις διαφορές, όπως:
- διαφορετική εμβιομηχανική σταθερότητα,
- διαφορετική αποκατάσταση,
- διαφορετικές επιπλοκές και
- διαφορετική φυσική πορεία.
Ταξινόμηση καταγμάτων ισχίου
Υποκεφαλικά κατάγματα ισχίου
Τα υποκεφαλικά κατάγματα είναι δυνατόν να είναι απαρεκτόπιστα, ελάχιστα παρεκτοπισμένα, ή πλήρως παρεκτοπισμένα. Στις δύο πρώτες περιπτώσεις είναι δυνατό να γίνει οστεοσύνθεση με 3 αυλοφόρους κοχλίες (κοχλίωση ASNIS, επόμενη εικόνα). Η επέμβαση αυτή μπορεί να γίνει με μικρή τομή δέρματος, ή ακόμη και διαδερμικά, μέσω 1 ή 2 οπών δέρματος, μήκους 1 εκατοστού.
Οστεοσύνθεση με κοχλίες ASNIS
Σε παρεκτοπισμένα, όμως, κατάγματα διαταράσσεται η αιμάτωση της μηριαίας κεφαλής. Αυτό το γεγονός θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά της και αυξάνει το ποσοστό ψευδαρθρώσεων (να μην κολλήσει το κάταγμα). Αυτό είναι κάτι που πρέπει να γνωρίζουμε, σε περίπτωση που επιλέγουμε την οστεοσύνθεση σε αυτήν την υποκατηγορία των υποκεφαλικών.
Για το λόγο αυτό εναλλακτικά έχουμε τη δυνατότητα διενέργειας:
- ημιολικής αρθροπλαστικής (επόμενη εικόνα ),
- ολικής αρθροπλαστικής, δηλαδή αντικατάσταση και της κοτύλης, σε νεότερες ηλικίες (μεθεπόμενη εικόνα),
- αφαιρετικής αρθροπλαστικής (τύπου Girdlestone, η οποία έχει εγκαταλειφθεί στις μέρες μας).
Κατά την ημιαρθροπλαστική αφαιρείται η μηριαία κεφαλή και αντικαθίσταται με μεταλλική. Η μεταλλική αυτή κεφαλή αρθρώνεται απευθείας με τη φυσιολογική κοτύλη (επόμενη εικόνα).
Αντιμετώπιση υποκεφαλικού κατάγματος δεξιού ισχίου με ημιαρθροπλαστική
Η ολική αρθροπλαστική διενεργείται όταν ο ασθενής με το υποκεφαλικό κάταγμα ισχίου είναι νεότερος των 70 ετών, ή όταν συνυπάρχει σοβαρού βαθμού αρθρίτιδα του ισχίου.Στην περίπτωση της ολικής αρθροπλαστικής διενεργείται εφαρμογή εμφυτεύματος και στην κοτύλη, όπως στις περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας του ισχίου (επόμενη εικόνα).
Αντιμετώπιση υποκεφαλικού κατάγματος δεξιού ισχίου με ολική αρθροπλαστική (εμφύτευμα και στην κοτύλη)
Τα τελευταία χρόνια η επέμβαση της αρθροπλαστικής του ισχίου γίνεται με τη μέθοδο της ελάχιστα παρεμβατικής χειρουργικής (AMIS), τεχνική που προσφέρει ταχύτερη και πιο ανώδυνη κινητοποίηση του ασθενούς Έτσι, μειώνεται σημαντικά ο χρόνος νοσηλείας, καθώς και οι ανάγκες για μετάγγιση αίματος (διαβάστε το άρθρο: αρθοπλαστική AMIS).
Η λήψη απόφασης για τη μέθοδο αντιμετώπισης που θα χρησιμοποιηθεί εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι η βιολογική ηλικία του ασθενούς, το επίπεδο δραστηριοτήτων πριν από το κάταγμα, η παρουσία ή όχι οστεοαρθρίτιδας, η νοητική του κατάσταση, οι συνυπάρχουσες παθήσεις και φυσικά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κατάγματος.
Διατροχαντήρια κατάγματα
Τα κατάγματα αυτά σχετίζονται γενικότερα με μικρότερα ποσοστά επιπλοκών. Η αιμάτωση της μηριαίας κεφαλής δε διαταράσσεται. Έτσι ολοκληρώνεται απρόσκοπτα η διαδικασία πώρωσης του κατάγματος. Για το λόγο αυτό, διατηρείται η βιολογική κεφαλή του μηριαίου και η φυσιολογική λειτουργία της άρθρωσης. Η θεραπεία εκλογής για τα κατάγματα αυτά είναι η εσωτερική οστεοσύνθεση.
Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν γωνιώδεις πλάκες με ανοικτές προσπελάσεις και μεγαλύτερο διεγχειρητικό χρόνο και τραύμα. Η σύγχρονη τεχνική είναι η κλειστή ανάταξη και η οστεοσύνθεση με ήλους τελευταίας γενιάς τύπου G-Nail (Gamma-nail, από το ελληνικό γράμμα “Γ”). Η επέμβαση, η οποία συνήθως διαρκεί μισή ώρα, ελαχιστοποιεί τις απώλειες αίματος, το χρόνο αναισθησίας και το χειρουργικό τραύμα (επόμενη εικόνα).
Για την επέμβαση χρειάζονται 3 μικρές τομές στο δέρμα, συνολικού μήκους 4-5 εκατοστών. Ο ασθενής είναι ικανός να βαδίσει με περιπατητήρα (το γνωστό μας “π”) 2-3 ώρες μετά το χειρουργείο. Μετά την 4η εβδομάδα συνήθως οι ασθενείς βαδίζουν ελεύθερα χωρίς “π”. Αναμένεται να επιστρέψουν στις προγενέστερες δραστηριότητές τους 2-3 μήνες μετεγχειρητικά.
Υπάρχει συντηρητική αντιμετώπιση στα κατάγματα του ισχίου;
Η συντηρητική αντιμετώπιση εφαρμόστηκε παλαιότερα σε περιπτώσεις που η γενική κατάσταση του ασθενούς δεν επέτρεπε μια χειρουργική επέμβαση. Την τελευταία 20ετία στη διεθνή βιβλιογραφία δεν αναφέρεται η συντηρητική αντιμετώπιση των καταγμάτων ισχίου.
Σήμερα, η σύγχρονη Ορθοπαιδική και η Αναισθησιολογία έχουν εξαφανίσει τη συντηρητική αντιμετώπιση των καταγμάτων αυτών. Σε αναδρομική μελέτη το 1992, μελετήθηκαν 1400 ασθενείς με κάταγμα του ισχίου. Διαπιστώθηκε 30% θνητότητα σε 1 χρόνο στις περιπτώσεις συντηρητικής αντιμετώπισης (κλινοστατισμός) για μη παρεκτοπισμένα κατάγματα Για τα παρεκτοπισμένα κατάγματα, το ποσοστό θνητότητας εκτινασσόταν στο 90%.
Η πνευμονία, τα έλκη κατάκλισης, οι θρομβώσεις και η πνευμονική εμβολή ήταν οι πιο συχνές αιτίες θανάτου για αυτούς τους ασθενείς. Σε αντίθεση, η χειρουργική αντιμετώπιση οδηγεί σε γρήγορη κινητοποίηση του ασθενούς. Έτσι, αποφεύγονται όλες αυτές οι επιπλοκές, που σχετίζονται με τον παρατεταμένο κλινοστατισμό του (συνήθως) ηλικιωμένου ασθενούς.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι τα κατάγματα ισχίου ήταν, είναι και θα είναι ένα μείζον ορθοπαιδικό πρόβλημα, με τεράστιες κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις. Η σύγχρονη Ορθοπαιδική, η Αναισθησιολογία αλλά και η αποκατάσταση, έχουν αναστρέψει σε ικανοποιητικό βαθμό τη δραματική πορεία των προηγουμένων δεκαετιών. Ως αποτέλεσμα, το «πέσιμο» των ηλικιωμένων να μην αποτελεί τόσο συχνά αιτία θανάτου…
Ο Δρ Β.Κ.Φωτόπουλος έχει αντιμετωπίσει εκατοντάδες περιστατικά με κατάγματα ισχίου και έχει μεγάλη εμπειρία στην αντιμετώπιση αυτών των ασθενών. Χρησιμοποιεί σύγχρονες τεχνικές ελάχιστα επεμβατικές, με τις οποίες εξασφαλίζεται η ταχύτατη ανάρρωση του ασθενούς, με τη μικρότερη επιβάρυνση.
Ενημερωθείτε, διαβάζοντας επίσης τα ακόλουθα ενδιαφέροντα άρθρα:
- Διαδερμική οστεοσύνθεση κατάγματος ισχίου
- Superpath: Η διαδερμική αρθροπλαστική Ισχίου
- Αρθροσκόπηση ισχίου
