Τα κατάγματα κοπώσεως είναι ρωγμώδη κατάγματα τα οποία προκαλούνται από τη συνεχή και επαναλαμβανόμενη επιβάρυνση ενός οστού σε υπερβολικό ρυθμό. Συμβαίνουν συνήθως σε αθλητές και η εντόπισή τους στη συντριπτική πλειοψηφία είναι στα κάτω άκρα.
Σε ποια αθλήματα συμβαίνουν κατάγματα κοπώσεως;
Στατιστικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα κατάγματα κοπώσεως συμβαίνουν συχνότερα:
- στο τένις,
- το μπάσκετ,
- τον στίβο,
- σε τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων (μαραθώνιος, ημιμαραθώνιος)
- και τη γυμναστική.
Σε όλες αυτές τις δραστηριότητες, η επαναλαμβανόμενη πίεση του ποδιού, όταν χτυπάει στο έδαφος, μπορεί να προκαλέσει κάταγμα κόπωσης. Επιπλέον, χωρίς επαρκή περίοδο ανάπαυσης μεταξύ των προπονήσεων ο κίνδυνος για κάταγμα κόπωσης αυξάνεται.
Συμβαίνουν συχνότερα τα κατάγματα κοπώσεως στις γυναίκες;
Τα κατάγματα κοπώσεως μπορεί να συμβούν σε οποιαδήποτε ηλικία ή φύλο. Εντούτοις, οι γυναίκες υφίστανται κάταγμα κοπώσεως έως και 5 φορές συχνότερα από τους άνδρες. Ως υπεύθυνη για αυτό θεωρείται μια κατάσταση που ονομάζεται «Female athlete triad” και οφείλεται σε:
- Διατροφικές διαταραχές των γυναικών
- Αμηνόρροια
- Οστεοπενία/οστεοπόρωση
Κατάγματα κοπώσεως: Συμπτωματολογία
Τα συμπτώματα συχνά είναι ήπια στην αρχή. Για το λόγο αυτό, ο αθλητής προσέρχεται για εξέταση συνήθως 2-3 εβδομάδες αργότερα. Εμφανίζονται ως πόνος κατά την άσκηση, ο οποίος υφίεται με την ανάπαυση. Για το λόγο αυτό, η κάκωση λανθασμένα εκλαμβάνεται συχνά ως μια «θλάση». Τοπικό οίδημα (πρήξιμο) μπορεί να εμφανιστεί. Το τυπικότερο σύμπτωμα, όμως, είναι η υποτροπή του πόνου, αμέσως μόλις ο ασθενής/αθλητής αρχίσει την προπόνηση.
Διάγνωση καταγμάτων κοπώσεως
Για να τεθεί η διάγνωση, χρειάζεται:
- λεπτομερές ιστορικό,
- προσεκτική κλινική εξέταση και
- υψηλός δείκτης υποψίας από την πλευρά του Ιατρού.
Τι ακτινολογικός έλεγχος χρειάζεται για τα κατάγματα κοπώσεως;
Η απλή ακτινογραφία θα αναδείξει το κάταγμα, το οποίο συχνά βρίσκεται σε διαδικασία πώρωσης (αρχίζει να κολλάει). Αυτό συμβαίνει διότι στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ασθενής προσέρχεται στο γιατρό μετά από ένα διάστημα 3-4 εβδομάδων. Σπανιότερα θα χρειαστεί έλεγχος με μαγνητική τομογραφία. Το σπινθηρογράφημα οστών, που χρησιμοποιούταν παλαιότερα, σήμερα συνήθως δε χρειάζεται.
Εντόπιση καταγμάτων κοπώσεως
Τα κατάγματα κοπώσεως εντοπίζονται σχεδόν αποκλειστικά στα κάτω άκρα. Τα οστά που προσβάλλονται συχνότερα είναι:
- η κνήμη,
- τα μετατάρσια,
- το μηριαίο (κυρίως ο αυχένας του μηριαίου) και
- τα οστά του ταρσού του ποδός, με συχνότερη εντόπιση στο οστό της πτέρνας.
Αντιμετώπιση καταγμάτων κοπώσεως
Η θεραπεία των καταγμάτων κοπώσεως είναι συνήθως συντηρητική και βασίζεται στην ανάπαυση και την αποφυγή των αθλητικών δραστηριοτήτων που προκάλεσαν το κάταγμα. Αναλόγως της εντόπισης μπορεί να χρειαστούν νάρθηκες ακινητοποίησης του σκέλους. Με τους σύγχρονους νάρθηκες, είναι δυνατή η βάδιση με χρήση βακτηριών (επόμενη εικόνα). Εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως το κάταγμα, μπορεί να οδηγήσει σε ψευδάρθρωση (αδυναμία του οστού να κολλήσει και παραμονή αστάθειας στην περιοχή του κατάγματος) με συνοδό πόνο και χρόνια δυσχέρεια και αναπηρία. Σε περιπτώσεις ανάπτυξης ψευδάρθρωσης, ή παρεκτόπισης του κατάγματος, ενδέχεται να χρειασθεί χειρουργική αντιμετώπιση.
Επιπλοκές καταγμάτων κοπώσεως
Ακόμη κι αν διαλάθουν της διάγνωσης, τα περισσότερα κατάγματα κοπώσεως θα πωρωθούν (θα κολλήσουν). Βέβαια, εάν ξεφύγουν της διάγνωσης, ή εάν η θεραπεία τους δεν είναι ενδεδειγμένη, υπάρχει ο κίνδυνος να αναπτυχθούν οι ακόλουθες επιπλοκές:
- Ψευδάρθρωση του κατάγματος (δηλαδή το κάταγμα να μην κολλήσει και να συνεχίσει να πονάει),
- Πώρωση σε πλημμελή θέση, δηλαδή να κολλήσει, αλλά σε λάθος θέση («στραβά»), οδηγώντας σε μείωση της λειτουργίας του σκέλους και συνεχή πόνο,
- Παρεκτόπιση, με την ανάγκη πλέον χειρουργικής επέμβασης
Πρόληψη καταγμάτων κοπώσεως
Ακολουθούν χρήσιμες συμβουλές για την πρόληψη καταγμάτων κοπώσεως:
- Σταδιακή αύξηση της άσκησης με διαλείμματα και διαστήματα ανάπαυσης.
- Αποφυγή επαναλαμβανόμενης άσκησης και τροποποίηση του προγράμματος, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται το ίδιο αποτέλεσμα με εναλλαγή ασκήσεων (πχ εναλλαγή τρεξίματος με ποδήλατο για αύξηση της φυσικής κατάστασης)
- Χρήση κατάλληλου εξοπλισμού και κυρίως υποδημάτων, με έγκαιρη απομάκρυνση παλαιοτέρων υποδημάτων που δεν απορροφούν κραδασμούς. Όλα τα σύγχρονα υποδήματα (τύπου running) έχουν ένα όριο ζωής, περίπου τα 600-800 Km, μετά την ολοκλήρωση των οποίων δεν πρέπει να ξαναχρησιμοποιούνται. Παρά την εξωτερική τους εμφάνιση, η οποία μπορεί να είναι άψογη, η δυνατότητα απορρόφησης των κραδασμών έχει μειωθεί σημαντικά, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο ανάπτυξης κατάγματος κοπώσεως.
- Άθληση σε κατάλληλο έδαφος
- Υγιεινή διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D
Εάν παρόλα αυτά παρουσιαστεί πόνος ή οίδημα, σε κάποιο σημείο του ποδιού, συνιστάται η άμεση διακοπή των δραστηριοτήτων και ανάπαυση για λίγες ημέρες. Στην περίπτωση που ο πόνος δεν υφίεται και επανέρχεται αμέσως με τη δραστηριότητα, τότε χρειάζεται αμέσως παραπομπή στον Ορθοπαιδικό.
Συμπερασματικά, τα κατάγματα κοπώσεως συμβαίνουν στον αθλούμενο πληθυσμό. Είναι αποτέλεσμα χρόνιας καταπόνησης συγκεκριμένου οστού, το οποίο υφίσταται θραύση χωρίς μεγάλη βία. Χρειάζονται υψηλό δείκτη υποψίας ειδικά στην αρχή, για να μη διαφύγουν της διάγνωσης. Απαιτούν έγκαιρη αντιμετώπιση, ώστε ο αθλητής να μπορέσει να γυρίσει σύντομα στις, προ του τραυματισμού, αθλητικές του δραστηριότητες.
Η πολυετής ενασχόληση του Β.Κ.Φωτόπουλου με τον αθλητισμό (είτε ως αθλητής, είτε ως Ιατρός αθλητικών συλλόγων) σας εγγυάται την έγκαιρη διάγνωση και ενδεδειγμένη αντιμετώπιση στο πρόβλημά σας. Επικοινωνήστε τώρα με τον Ιατρό Δρ Β.Κ.Φωτόπουλο.
Διαβάστε επίσης τα ακόλουθα πολύ ενδιαφέροντα άρθρα:
Ποια οστά προσβάλλονται συνήθως;
- Μηριαίο
- Κνήμη
- Μετατάρσιο
- Οστά του ταρσού, συγκεκριμένα στην πτέρνα
Σε ποια αθλήματα, συνήθως, συμβαίνουν τα κατάγματα κοπώσεως;
Όπως προαναφέραμε, ένα κάταγμα κόπωσης εμφανίζεται σε αθλητές λόγω της επαναλαμβανόμενης πίεσης του ποδιού στο έδαφος. Τα αθλήματα που συναντάμε τέτοιους είδους κατάγματα είναι τα εξής:
- Μπάσκετ
- Τένις
- Στίβο
- Γυμναστική
- Μαραθώνιος-ημιμαραθώνιος
Τι συμπτώματα εμφανίζει ο ασθενής;
Σε αρχικό στάδιο, τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια. Ο ασθενής εμφανίζει πόνο κατά την αθλητική δραστηριότητα, που συνήθως είναι ξαφνικός, αλλά και πρήξιμο της περιοχής.
Πώς διαγιγνώσκεται το κάταγμα κοπώσεως;
Ο Ορθοπαιδικός θα λάβει το ιστορικό του ασθενούς και θα πραγματοποιήσει μια λεπτομερής κλινική εξέταση. Μπορεί να χρειαστεί και μια απλή ακτινογραφία, η οποία θα βοηθήσει τον Ορθοπαιδικό να θέσει την κατάλληλη θεραπεία.
Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για την αντιμετώπισή του;
Το κάταγμα κοπώσεως, εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσει σε ψευδάρθρωση που παρουσιάζει πόνο, αναπηρία και χρόνια δυσχέρεια. Στην περίπτωση που παρουσιαστεί ψευδάρθρωση, ο ασθενής θα χρειαστεί να χειρουργηθεί. Εάν, όμως, το κάταγμα βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, τότε θα ακολουθηθεί συντηρητική θεραπεία που συνιστά:
- Ανάπαυση
- Νάρθηκα ακινητοποίησης
- Χρήση βακτηριών
Πώς μπορώ να προφυλαχθώ;
- Υγιεινή διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη d
- Αποφυγή επαναλαμβανόμενης άσκησης
- Χρήση κατάλληλου εξοπλισμού κατά τις αθλητικές δραστηριότητες
- Άθληση σε κατάλληλο έδαφος