Τα κατάγματα στην περιοχή της πηχεοκαρπικής-χειρός περιλαμβάνουν:
- τα κατάγματα κάτω πέρατος κερκίδας
- τα κατάγματα σκαφοειδούς
- τα κατάγματα μετακαρπίων και
- τα κατάγματα των φαλάγγων (δακτύλων)
1.ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΚΑΤΩ ΠΕΡΑΤΟΣ ΚΕΡΚΙΔΑΣ
Τα κατάγματα του κάτω πέρατος κερκίδας είναι από τα πιο συχνά κατάγματα στην Ορθοπαιδική. Συχνότερα εμφανίζονται σε ασθενείς άνω των 65 ετών, μετά από μια απλή πτώση στο έδαφος, αλλά μπορεί να συμβούν και σε νεότερους ασθενείς, ως αποτέλεσμα τραυματισμών υψηλής ενέργειας, όπως τροχαία ατυχήματα, ή πτώσεις από ύψος. Πολλές φορές συνυπάρχει κάταγμα στο κάτω άκρο της ωλένης, (κάταγμα κάτω πέρατος κερκίδος/ωλένης).
Διάγνωση καταγμάτων πηχεοκαρπικής
Η διάγνωση ενός κατάγματος κάτω πέρατος κερκίδος είναι συνήθως εύκολη. Η κλινική εικόνα συνοδεύεται από:
- Οίδημα (πρήξιμο)
- Παραμόρφωση (συνήθως «δίκην πιρουνιού», διπλανή εικόνα)
- Έντονο πόνο
- Δυσχέρεια στις κινήσεις του καρπού
- Εκχύμωση (μελανιά)
Οι απλές ακτινογραφίες είναι χαρακτηριστικές. Συχνά μπορεί να χρειασθεί περαιτέρω διερεύνηση με αξονική τομογραφία.
Α.και Β. Φυσιολογική πηχεοκαρπική
C. και D. Κάταγμα κάτω πέρατος κερκίδας
Αντιμετώπιση καταγμάτων κάτω πέρατος κερκίδας
Τα κατάγματα κάτω πέρατος κερκίδος αντιμετωπίζονται συντηρητικά ή χειρουργικά.
Συντηρητική αντιμετώπιση
- Απαρεκτόπιστα ρωγμώδη κατάγματα
- Παρεκτοπισμένα εξωαρθρικά, που αντιμετωπίζονται με κλειστή ανάταξη και ακινητοποίηση σε γύψο
Τα απλά εξωαρθρικά κατάγματα κάτω πέρατος κερκίδας συνήθως αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Αυτό γίνεται με κλειστή ανάταξη υπό τοπική (ή γενική) αναισθησία και εφαρμογή γύψινου (ή συνθετικού) επιδέσμου κυκλοτερώς (συνήθως μέχρι τον αγκώνα, αναλόγως του τύπου του κατάγματος), ώστε να διατηρείται το κάταγμα σε θέση ανάταξης. Ακολουθεί ακτινολογικός έλεγχος για την επιβεβαίωση της σωστής ανάταξης. Νέα ακτινογραφία απαιτείται σε 10-12 ημέρες αργότερα, για να αποκλεισθεί απώλεια της ανάταξης, παρά τη χρήση γύψου. Εφόσον και ο δεύτερος έλεγχος αναδείξει τη διατήρηση της ορθής ανάταξης, ο γύψος παραμένει συνήθως για 6 εβδομάδες συνολικά και ακολούθως αφαιρείται για να επαναληφθεί ακτινολογικός έλεγχος.
Εάν είμαστε ικανοποιημένοι με την πορεία πώρωσης του κατάγματος, τότε ο ασθενής αρχίζει προσεκτικά πρόγραμμα κινητοποίησης της πηχεοκαρπικής με φυσικοθεραπεία. Συνήθως, απαιτείται φυσικοθεραπεία για 3-4 εβδομάδες. Επαναλαμβάνουμε νέες ακτινογραφίες, συνολικά 3 μήνες μετά την αρχική ανάταξη.
Χειρουργική αντιμετώπιση καταγμάτων πηχεοκαρπικής
Ενδείκνυται στα:
- παρεκτοπισμένα συντριπτικά κατάγματα και
- κατάγματα με ενδοαρθρική επέκταση (δηλαδή το κάταγμα να επεκτείνεται μέσα στην άρθρωση)
Ένα σημαντικό ποσοστό καταγμάτων κερκίδας είναι ασταθή και συνεπώς δε μπορούν να αντιμετωπισθούν με κλειστές και συντηρητικές μεθόδους. Τα κατάγματα αυτά, αν αντιμετωπιστούν συντηρητικά, θα οδηγήσουν σε πρώιμη φθορά της άρθρωσης (μετατραυματική αρθρίτιδα), με αποτέλεσμα το χρόνιο πόνο και τη λειτουργική δυσχέρεια του χεριού. Αυτά είναι τα συντριπτικά ασταθή κατάγματα, καθώς και τα κατάγματα που επεκτείνονται εντός της άρθρωσης (ενδαρθρικά κατάγματα). Αυτά, οφείλουμε να τα αντιμετωπίσουμε χειρουργικά με ανοικτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση, δηλαδή να ανατάξουμε τα διάφορα μικρά σπασμένα τεμαχίδια του οστού και να τα συγκρατήσουμε στη θέση τους με τα υλικά οστεοσύνθεσης.
Α. και Β. Κάταγμα κάτω πέρατος κερκίδας
C. και D. Μετά από οστεοσύνθεση με πλάκα και βίδες (προσωπικό αρχείο Β.Κ.Φωτόπουλου)
Μετεγχειρητικά, ο ασθενής είναι σε θέση να κινητοποιήσει την αρθρωση γρήγορα, αποφεύγοντας έτσι τις μετατραυματικές δυσκαμψίες.
Το σκαφοειδές του καρπού είναι ένα εκ των 8 οσταρίων που υπάρχουν στον καρπό. Το κάταγμα σκαφοειδούς είναι με διαφορά το συχνότερο ανάμεσα στα οστάρια του καρπού (90%), ενώ αποτελεί περίπου το 5% των καταγμάτων ολόκληρου του σκελετού. Συνήθως, συμβαίνει σε νέους ενήλικες, ηλικίας 20-30 ετών και οφείλεται σε βίαιη υπερέκταση του καρπού, που συμβαίνει κατά την πτώση στο έδαφος και τη στήριξη στο πάσχον χέρι με την παλάμη.
Διάγνωση κατάγματος σκαφοειδούς
Ο τυπικός ασθενής είναι νέος 20-30 ετών, που αναφέρει πτώση και στήριξη στην παλάμη. Ο πόνος εντοπίζεται στην «ανατομική ταμβακοθήκη».
Ακτινολογικά, οι ειδικές ακτινογραφίες απεικόνισης του σκαφοειδούς συνήθως επαρκούν για τη διάγνωση, αλλά εάν χρειασθεί, διενεργείται αξονική ή μαγνητική τομογραφία.
Αντιμετώπιση καταγμάτων σκαφοειδούς
Συντηρητική αντιμετώπιση με εφαρμογή γύψου μπορεί να γίνει στα:
- ρωγμώδη κατάγματα,
- αποσπαστικά κατάγματα,
- απαρεκτόπιστα κατάγματα
Αντιθέτως, χειρουργικά αντιμετωπίζονται τα κατάγματα με παρεκτόπιση. Τα τελευταία χρόνια κερδίζει έδαφος η διαδερμική οστεοσύνθεση των καταγμάτων σκαφοειδούς. Αυτή είναι τεχνική ελάχιστα παρεμβατική, κατά την οποία εισάγεται διαδερμικά η βίδα που προκαλεί συμπιεστική οστεοσύνθεση στο κάταγμα και βοηθάει στη γρήγορη πώρωσή του.
Διαδερμική οστεοσύνθεση κατάγματος σκαφοειδούς: Πλήρης πώρωση σε 3 μήνες
Διαδερμική Οστεοσύνθεση Σκαφοειδούς: όλα τα στάδια από την αρχική τοποθέτηση του οδηγού, έως την πλήρη τοποθέτηση της βίδας
3. ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΜΕΤΑΚΑΡΠΙΩΝ
Τα κατάγματα μετακαρπίων είναι συχνοί τραυματισμοί του χεριού και σε συνδυασμό με τα κατάγματα των δακτύλων φθάνουν το 10% όλων των καταγμάτων του σώματος. Συνήθως συμβαίνουν σε κακώσεις στον αθλητισμό, σε τροχαία ατυχήματα, ή μετά από χτυπήματα σε σκληρές επιφάνειες (π.χ σε γροθιές).
Διάγνωση καταγμάτων μετακαρπίων
Η διάγνωση γίνεται από το ιστορικό, την κλινική εικόνα και τις απλές ακτινογραφίες. Σε σύνθετους τραυματισμούς, ενδέχεται να απαιτηθεί αξονική τομογραφία.
Αντιμετώπιση καταγμάτων μετακαρπίων
Τα ρωγμώδη απαρεκτόπιστα κατάγματα μπορούν να αντιμετωπισθούν συντηρητικά. Τα παρεκτοπισμένα (έστω και ελάχιστα) κατάγματα απαιτουν προσεκτική ανατομική ανάταξη και εωτερική οστεοσύνθεση. Σε αντίθετη περίπτωση θα οδηγήσουν σε παραμόρφωση του μετακαρπίου και του αντίστοιχου δακτύλου, με αποτέλεσμα δυσλειτουργία του χεριού κατά το κλείσιμο της παλάμης/χεριού.
Η οστεοσύνθεση των καταγμάτων αυτών γίνεται με πλάκες και βίδες, καθώς και με ενδομυελικούς ήλους.
4. ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΦΑΛΑΓΓΩΝ
Μαζί με τα κατάγματα μετακαρπίων, αποτελούν το 10% των καταγμάτων του σώματος. Είναι συνήθως αποτέλεσμα αθλητικών δραστηριοτήτων, αλλά επίσης μπορεί να συμβούν σε τροχαία ατυχήματα, σε πτώσεις από όρθια θέση και σε συνθλιπτικές κακώσεις (εργατικά ατυχήματα).
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται από το ιστορικό, την κλινική εικόνα και τις απλές ακτινογραφίες.
Αντιμετώπιση
Εκτός από τα απολύτως απαρεκτόπιστα, τα κατάγματα των φαλάγγων πρέπει να αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Δίδεται μεγάλη σημασία στην προσπάθεια κλειστής ανάταξης και διαδερμικής οστεοσύνθεσης, προς αποφυγή χειρουργικού τράυματος και περαιτέρω τραυματισμού του δακτύλου. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό, γίνεται ανοικτή ανάταξη και οστεοσύνθεση με βίδες μόνο, ή πλάκα και βίδες.
