Η οστεοσύνθεση καταγμάτων αγκώνα είναι η επέμβαση κατά την οποία αποκαθίσταται η ανατομική συνέχεια του οστού. Τα κατάγματα αγκώνα συμβαίνουν σε ποσοστό 6% των συνολικών καταγμάτων.
Ο αγκώνας είναι μια πολύτιμη άρθρωση για τον άνθρωπο. Η βασική λειτουργία του αγκώνα είναι να τεντώνει για να συλλάβει την τροφή και να κάμπτεται, ώστε να την φέρνει στο στόμα.
Αποτελείται από τρία οστά: το βραχιόνιο, την κερκίδα και την ωλένη. Συμμετέχουν πολυάριθμοι σύνδεσμοι, τένοντες, μύες και μαλακά μόρια, που εξασφαλίζουν τη λειτουργία της άρθρωσης.
Κατάγματα αγκώνα: Ταξινόμηση
Στα κατάγματα αγκώνα ανήκουν κατά σειρά συχνότητας:
- Τα κατάγματα κεφαλής κερκίδας
- Τα κατάγματα ωλεκράνου και
- Τα κατάγματα κάτω πέρατος βραχιονίου (υπερκονδύλια, διακονδύλια)
Τα κατάγματα αγκώνα συμβαίνουν συνήθως κατά την πτώση στον αγκώνα, ή στο χέρι, όταν ο αγκώνας είναι σε έκταση.
Κατάγματα αγκώνα: Αίτια
- Πτώσεις, ειδικά στους ηλικιωμένους
- Τροχαία ατυχήματα
Ανατομία της άρθρωσης του αγκώνα
Ο αγκώνας είναι μια σύνθετη άρθρωση που σχηματίζεται από 3 οστά, το βραχιόνιο, την κερκίδα και την ωλένη. Συνυπάρχουν σύνδεσμοι και τένοντες, που συνεργάζονται, ώστε ο αγκώνας να επιτελεί κάμψη και έκταση, καθώς και πρηνισμό- υπτιασμό του αντιβραχίου.
Σχηματική απεικόνιση του αγκώνα Πρηνισμός και υπτιασμός αντιβραχίου
-
Κατάγματα Κεφαλής Κερκίδας
Το κάταγμα της κεφαλής κερκίδας είναι το συχνότερο κάταγμα στην περιοχή του αγκώνα, φθάνοντας έως και το 60% των καταγμάτων στην άρθρωση αυτή. Αφορά το 3% στο σύνολο των καταγμάτων του σκελετού. Σε ποσοστό 85% συμβαίνει σε δραστήριους ενήλικες 20-60 ετών. Ο συνηθέστερος μηχανισμός κάκωσης είναι η πτώση στο έδαφος και η στήριξη με την παλάμη.
Όχι σπάνια, το κάταγμα αυτό συνοδεύεται και από άλλες κακώσεις του καρπού, του αγκώνα και του ώμου. Για το λόγο αυτό, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να μη διαφύγουν συνοδές κακώσεις, που θα οδηγήσουν σε άσχημα αποτελέσματα.
Μηχανισμός κατάγματος κεφαλής κερκίδας
Κατάγματα κεφαλής κερκίδας: Συμπτώματα
- Πόνος & Δυσκολία κινήσεων
Ο ασθενής με κάταγμα κεφαλής κερκίδας πονάει στην περιοχή του αγκώνα, κυρίως στην έξω πλευρά, αμέσως μετά τον τραυματισμό. Δυσκολεύεται να εκτελέσει κινήσεις του αγκώνα, παρά μόνο ένα μικρό εύρος κάμψης και έκτασης. Οι κινήσεις υπτιασμού-πρηνισμού είναι ιδιαίτερα επώδυνες.
Κατάγματα κεφαλής κερκίδας: Ταξινόμηση & Αντιμετώπιση
Τα περισσότερα κατάγματα κεφαλής κερκίδας είναι ρωγμώδη και απαρεκτόπιστα ή ελάχιστα παρεκτοπισμένα. Εντούτοις, υπάρχουν και τα παρεκτοπισμένα, τα οποία χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή στην αντιμετώπιση. Τα απαρεκτόπιστα συνήθως χρειάζονται μια απλή ανάρτηση του ώμου για 2-3 εβδομάδες. Σταδιακά αρχίζει η κινητοποίηση του αγκώνα με ή χωρίς χρήση λειτουργικού κηδεμόνα.
Η παρακέντηση της άρθρωσης για αφαίρεση αιματώματος και έγχυση τοπικού αναισθητικού, μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο. Με την πρώιμη κινητοποίηση καταπολεμούμε τη δυσκαμψία. Έτσι, ανακτάται η πλήρης έκταση του αγκώνα, καθώς και ο πλήρης υπτιασμός. Η φυσικοθεραπεία (κινησιοθεραπεία) βοηθάει στις περισσότερες περιπτώσεις.
Ταξινόμηση καταγμάτων κεφαλής κερκίδας
Στα παρεκτοπισμένα κατάγματα κεφαλής κερκίδας απαραίτητη είναι η τρισδιάστατη αξονική (3D) ή/και μαγνητική τομογραφία. Πρέπει να αναγνωριστεί με ακρίβεια η μορφολογία του κατάγματος και να αποκλεισθούν (ή να αποκαλυφθούν) συνοδές κακώσεις του αγκώνα.
Τα παρεκτοπισμένα κατάγματα χρειάζονται πάντα χειρουργική αντιμετώπιση.
Στις πιο απλές περιπτώσεις, γίνεται οστεοσύνθεση με μικρές κατάλληλες βίδες. Συνήθως 2 μικροί κοχλίες αρκούν (δεξιά εικόνα). Πολύ γρήγορα μετά το χειρουργείο ενθαρρύνεται η κινητοποίηση του αγκώνα, προς αποφυγή δυσκαμψίας.
Κάταγμα αυχένα (τύπου ΙΙ), Παρεκτοπισμένο κάταγμα, οστεοσύνθεση
συντηρητική αντιμετώπιση κατάγματος με 2 κοχλίες
Οστεοσύνθεση καταγμάτων αγκώνα με πλάκες-βίδες
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί οστεοσύνθεση με ειδικές μικρές πλάκες (επόμενη εικόνα αριστερά), αλλά σχεδόν πάντα μετά από τέτοιους τραυματισμούς παραμένει ένα ποσοστό δυσκαμψίας του αγκώνα. Στις πιο βαριές περιπτώσεις με συντριβή της κεφαλής κερκίδας, η οστεοσύνθεση είναι αδύνατη.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, κατά τις οποίες το κάταγμα είναι υπεράνω ανακατασκευής, η κεφαλή κερκίδας αντικαθίσταται από μεταλλική κεφαλή (αρθροπλαστική κεφαλής κερκίδας, επόμενη εικόνα δεξιά). Παλαιότερα, σε ανάλογες περιπτώσεις, γινόταν αφαίρεση της κεφαλής, αλλά μια τέτοια επέμβαση προκαλούσε περαιτέρω προβλήματα, ειδικά σε νέους ασθενείς.
Αν και φαινομενικά τα κατάγματα κεφαλής κερκίδας είναι απλά, πολλές φορές η έκβασή τους κρύβει εκπλήξεις. Γι’ αυτό χρειάζεται πολύ προσεκτικός έλεγχος, ώστε να αναδειχθεί η σοβαρότητα του τραυματισμού (μικρή ή μεγάλη).
-
Κατάγματα Ωλέκρανου
Τα κατάγματα ωλεκράνου συμβαίνουν συνήθως κατά την πτώση στο έδαφος, με άμεση πλήξη του αγκώνα στην περιοχή του ωλεκράνου. Μπορεί, όμως, να συμβούν και κατά τη διάρκεια πτώσης με τον αγκώνα σε έκταση. Στην περίπτωση αυτή προκύπτουν ως αποτέλεσμα απότομης σύσπασης του τρικεφάλου μυός και δημιουργίας αποσπαστικού κατάγματος του ωλεκράνου.
Σχηματική απεικόνιση κατάγματος Ωλεκράνου
Κατάγματα ωλεκράνου: Διάγνωση
Η διάγνωση τίθεται από το ιστορικό του τραυματισμού και από την κλινική εικόνα. Κλινικά, υπάρχει:
- έντονο οίδημα
- πόνος και
- αδυναμία κινήσεων του αγκώνα
Η επιβεβαίωση γίνεται ακτινολογικά με απλές ακτινογραφίες (επόμενη εικόνα). Σε πολύπλοκες καταστάσεις απαιτείται περαιτέρω έλεγχος με τρισδιάστατη αξονική τομογραφία (3D).
Κάταγμα ωλεκράνου
Κατάγματα ωλεκράνου: Αντιμετώπιση
- Συντηρητική αντιμετώπιση καταγμάτων ωλεκράνου
Στις ελάχιστες περιπτώσεις των απαρεκτόπιστων καταγμάτων ωλεκράνου, η αντιμετώπιση γίνεται με ακινητοποίηση του αγκώνα για 4-6 εβδομάδες.
- Χειρουργική αντιμετώπιση καταγμάτων ωλεκράνου
Συνήθως όμως, τα κατάγματα ωλεκράνου παρουσιάζουν παρεκτόπιση, οπότε απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση. Αυτή συνίσταται σε ανοικτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση. Αναλόγως του κατάγματος, η οστεοσύνθεση γίνεται είτε με ταινία ελκυσμού, είτε με πλάκα και βίδες (επόμενη εικόνα).
Η αποθεραπεία των καταγμάτων ωλεκράνου απαιτεί προοδευτική κινητοποίηση με ειδικούς λειτουργικούς κηδεμόνες (επόμενη εικόνα) και φυσικοθεραπεία. Ο στόχος είναι να επανακτηθεί το πλήρες εύρος κίνησης (κάμψης και έκτασης) του αγκώνα.
Λειτουργικός κηδεμόνας αγκώνα
-
Κατάγματα Κάτω Πέρατος Βραχιονίου
Τα κατάγματα αυτά είναι τα σπανιότερα του αγκώνα. Συνήθως προκαλούνται από κακώσεις υψηλής ενέργειας, όπως τα τροχαία ατυχήματα και οι πτώσεις από ύψος.
Κατάγματα κάτω πέρατος βραχιονίου : Διάγνωση
Πέραν της απλής ακτινογραφίας, απαιτείται αξονική τομογραφία, για τον ακριβή έλεγχο της παρεκτόπισης και τη λήψη σωστής απόφασης αντιμετώπισης.
Διάφοροι τύποι καταγμάτων κάτω πέρατος βραχιονίου
Κατάγματα κάτω πέρατος βραχιονίου : Αντιμετώπιση
- Συντηρητική αντιμετώπιση κατάγματων κάτω πέρατος βραχιονίου
Τα ρωγμώδη απαρεκτόπιστα κατάγματα αντιμετωπίζονται συντηρητικά με ακινητοποίηση και προοδευτική κινητοποίηση με λειτουργικούς κηδεμόνες αγκώνα.
- Χειρουργική αντιμετώπιση κατάγματων κάτω πέρατος βραχιονίου
Τα παρεκτοπισμένα κατάγματα απαιτούν πάντοτε χειρουργική επέμβαση με ανατομική ανάταξη και σταθερή οστεοσύνθεση. Μόνο έτσι μπορεί να επιτραπεί η γρήγορη κινητοποίηση του αγκώνα και να αποφευχθούν δυσκαμψίες.
Συντριπτικό κάταγμα, αντιμετώπιση με πλάκες-βίδες
Σε συντριπτικά κατάγματα, τα οποία είναι υπεράνω ανακατασκευής, η αντιμετώπιση γίνεται με αντικατάσταση της άρθρωσης, δηλαδή με αρθροπλαστική αγκώνα (επόμενη εικόνα).
Αρθροπλαστική αγκώνα
Κατάγματα κάτω πέρατος βραχιονίου : Επιπλοκές
Η πιο σοβαρή επιπλοκή των καταγμάτων αυτών είναι ο τραυματισμός βραχιονίου αρτηρίας. Ενέχει σοβαρό κίνδυνο ακρωτηριασμού του χεριού, εάν η κάκωση παραμείνει αδιάγνωστη. Η συχνότερη, όμως επιπλοκή αυτών των καταγμάτων είναι η μετατραυματική δυσκαμψία. Αυτή μπορεί να συμβεί μετά από συντηρητική, αλλά και χειρουργική αντιμετώπιση. Για το λόγο αυτό η χειρουργική επέμβαση πρέπει να εξασφαλίζει όσο το δυνατόν σταθερότερη οστεοσύνθεση, που θα επιτρέψει την πρώιμη κινητοποίηση.
Συνοπτικά οι επιπλοκές μπορεί να είναι:
- Νευροαγγειακός τραυματισμός
- Μετατραυματική δυσκαμψία
- Πώρωση σε πλημμελή θέση (σε μη αποδεκτή θέση)
- Ψευδάρθρωση (να μην κολλάει το κόκκαλο)
- Λοίμωξη
- Ωλένια νευρίτιδα
Συμπερασματικά, τα κατάγματα κάτω πέρατος βραχιονίου είναι τα πιο σπάνια, αλλά και τα πιο σοβαρά κατάγματα στην περιοχή του αγκώνα. Τα περισσότερα εξ’ αυτών χρειάζονται χειρουργική αντιμετώπιση, ώστε να εξασφαλιστεί η ομαλή μετατραυματική λειτουργία του αγκώνα.
Ο Δρ. Β. Κ. Φωτόπουλος έχει εργαστεί σε αναγνωρισμένα τραυματολογικά νοσοκομεία της Ελλάδας και του εξωτερικού. Έχει αντιμετωπίσει πληθώρα καταγμάτων αγκώνα με εξαιρετικά αποτελέσματα. Ρωτήστε τη γνώμη του ειδικού και αντιμετωπίστε το πρόβλημά σας. Επικοινωνήστε με τον Ορθοπαιδικό Χειρουργό Δρ Β. Κ. Φωτόπουλο.
