10 τρόποι για να αποφύγετε την αρθροπλαστική γόνατος
[content_table]
Η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος είναι μια χρονίως εξελισσόμενη εκφύλιση και φθορά του αρθρικού χόνδρου που ως κύριο σύμπτωμά της έχει τον πόνο και τη μείωση της λειτουργικότητας της άρθρωσης. Είναι πολυπαραγοντική πάθηση, με κυριότερους παράγοντες γονιδιακούς, παλαιότερους τραυματισμούς, καθημερινούς μικροτραυματισμούς, το αυξημένο σωματικό βάρος και τις διαταραχές του μηχανικού άξονα του κάτω άκρου.
Εκτός από τις περιπτώσεις τελικού σταδίου, στις οποίες η μόνη λύση είναι η χειρουργική αντιμετώπιση, σε ένα μεγάλο φάσμα ασθενών η συντηρητική αντιμετώπιση θα αποδώσει σημαντικά αποτελέσματα για πολλά χρόνια.
Ακολουθούν 10 συμβουλές για να αποφύγετε την ολική αρθροπλαστική του γόνατος:
1. Άσκηση
Η τακτική άσκηση 3-4 φορές την εβδομάδα είναι απαραίτητη. Βοηθάει στην ενδυνάμωση των μυών που υποστηρίζουν την άρθρωση του γόνατος, (τετρακέφαλος και οπίσθιοι μηριαίοι), κατανέμοντας καλύτερα τα μηχανικά φορτία κατά τη βάδιση και επίσης βοηθάει στη διατήρηση ή/και βελτίωση του εύρους κίνησης του γόνατος.
Απαιτείται προσοχή στη δημιουργία ενός προγράμματος άσκησης που να αποφέρει τα ανωτέρω, αλλά να μην επιβαρύνει την άρθρωση. Ως ιδανικότερη άσκηση θεωρείται η κολύμβηση, η οποία προσφέρει τόσο μυϊκή ενδυνάμωση, όσο και βελτίωση του εύρους κάμψης και έκτασης του γόνατος, χωρίς να προκαλεί μηχανική καταπόνηση στην άρθρωση. Το περπάτημα, ειδικά όταν γίνεται σε μαλακό έδαφος, ή και διάδρομο και με κατάλληλα αθλητικά υποδήματα, επίσης βοηθάει, αρκεί να μην ξεπερνούμε ένα όριο το οποίο εξατομικεύεται για κάθε περίπτωση. Αθλήματα που περιέχουν έντονους κραδασμούς και στροφικές κινήσεις, όπως το τρέξιμο, το ποδόσφαιρο, το τέννις ή το μπάσκετ πρέπει να αποφεύγονται.
Συμπληρωματικά, συνιστώνται ασκήσεις ενδυνάμωσης γόνατος, τις οποίες μπορεί να κάνει ο ασθενής 1-2 φορές ημερησίως για λίγες ημέρες ανά τακτά διαστήματα και οι οποίες βοηθούν στο να διατηρηθεί σε καλή κατάσταση το γόνατο.
2. Τροποποίηση δραστηριοτήτων
Είναι πολλές οι καθημερινές δραστηριότητες που μπορεί να επιβαρύνουν ένα ήδη ταλαιπωρημένο γόνατο. Αυτές μπορεί να είναι:
α. Το ανεβοκατέβασμα σκάλας, πολλές φορές την ημέρα. Προτιμούμε να χρησιμοποιούμε ανελκυστήρα, ακόμα και για 1 όροφο.
β. Το τρέξιμο. Προκαλεί έντονους κραδασμούς στον ήδη επιβαρυμένο αρθρικό χόνδρο
γ. Αθλητικές δραστηριότητες όπως μπάσκετ, ποδόσφαιρο, τέννις, τα οποία έκτός από τους κραδασμούς έχουν και έντονα στροφικές κινήσεις που ταλαιπωρούν το γόνατο
δ. Τα γονατίσματα. Πιέζουν πολύ τους συνδέσμους και τους μηνίσκους, οι οποίοι δεν είναι σε καλή κατάσταση.
ε. Τα βαθιά καθίσματα. Προκαλούν σύνθλιψη και φθορές των μηνίσκων και επιδεινώνουν περαιτέρω το πρόβλημα.
Ακόμα και αν βρισκόμαστε σε περίοδο ύφεσης της πάθησης, είναι σημαντικό να αποφεύγουμε όλα τα παραπάνω, διότι το καθένα ξεχωριστά, αλλά και συνδυαστικά μπορούν να ενεργοποιήσουν τον πόνο της άρθρωσης.
3. Απώλεια βάρους
Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες στην εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας είναι το αυξημένο σωματικό βάρος, σε υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς. Η απώλεια του βάρους είναι ευεργετική, τόσο στην άμεση ανακούφιση των συμπτωμάτων, όσο και στην εξέλιξη της πάθησης. Συμβουλές και παρακολούθηση από έναν καλό διατολόγο συνήθως είναι απαραίτητα.
4. Χρήση υψηλών καθισμάτων
Η έγερση από χαμηλά καθίσματα φορτίζει υπερβολικά τα γόνατα και προκαλεί πόνο σε μια επιβαρυμένη άρθρωση. Γι’αυτό, κάθισμα σε υψηλές καρέκλες και αποφυγή καθισμάτων χαμηλών που βουλιάζουν (καναπέδες, πολυθρόνες), προσφέρει ευκολότερη και ανώδυνη έγερση. Συνιστώνται επίσης τα ανυψωτικά τουαλέτας.
5. Παγοθεραπεία
Σε περιόδους έξαρσης, αλλά και μετά από την άσκηση, συνιστάται η τοπική εφαρμογή πάγου για 20 λεπτά, 3-4 φορές ημερησίως. Βοηθά στην ελάττωση της υπεραιμίας της άρθρωσης, ελέγχοντας καλύτερα το πρήξιμο μετά από δραστηριότητες. Ανακουφίζει από τον πόνο.
6. Λήψη φαρμάκων
Είναι μεγάλο κεφάλαιο από μόνο του, καθώς δεν έχει βρεθεί φάρμακο που να αναστέλλει ή να θεραπεύει την οστεοαρθρίτιδα. Τα περισσότερα φάρμακα βοηθούν για ένα βραχύ διάστημα στον έλεγχο του πόνου και στην επιστροφή στην περίοδο ύφεσης της πάθησης. Οι κυριότεροι εκπρόσωποι των φαρμάκων είναι:
α. Απλά παυσίπονα (όπως Depon, Panadol, Lonarid). Έχουν καλή ανοχή από τον οργανισμό και χαμηλό ποσοστό ανεπιθύμητων ενεργειών, οπότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μακρύτερες χρονικές περιόδους.
β. Αντιφλεγμονώδη (όπως Voltaren, Mesulid, Xefo, Arcoxia). Χρειάζεται προσοχή στη λήψη τους, διότι υπάρχουν περιορισμοί σχετικά με την πίεση, με το γαστρεντερικό, με τα νεφρά και γενικά με την ηλικία άνω των 70-75 ετών. Γενικά, πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή και για βραχύ διάστημα 5-7 ημερών, ανά τακτά διαστήματα.
γ. Διασερίνη. Αν και έγινε αποδεκτή με ενθουσιασμό στα πρώτα στάδια, φαίνεται να έχει μικρή επίδραση στη φυσική πορεία της πάθησης. Προσφέρει μια ήπια ανακούφιση συμπτωάτων, με πιο παρατεταμένη δράση.
δ. Γλυκοζαμίνη, υαλουρονικό και θειϊκή χονδροϊτίνη. Η λήψη από του στόματος σκευασμάτων με συνδυασμό γλυκοζαμίνης, υαλουρονικού οξέος και χονδροϊτίνης σε ασθενείς με μέτριο έως έντονο πόνο στα γόνατα οφειλόμενο σε οστεοαρθρίτιδα, μπορεί να είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του άλγους. Συνήθως η λήψη είναι για 3 μήνες και ακολουθείται από παύση 1-2 μηνών. Παρά τα όσα διαφημίζονται, δεν οδηγεί σε ανάπλαση του χόνδρου και δεν αναστρέφει την πάθηση, απλά μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από τα συμπτώματα. Δεν φαίνεται να παρουσιάζονται μείζονες παρενέργειες από τη λήψη αυτών των σκευασμάτων.
Τα σκευάσματα αυτά, επειδή θεωρούνται συμπληρώματα διατροφής δε δοκιμάζονται και δεν αναλύονται από τον ΕΟΦ (Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων), πριν την πώλησή τους στους καταναλωτές. Αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές δεν μπορούν να είναι σίγουροι για την ποιότητα του προϊόντος που αγοράζουν, ούτε για την ακριβή περιεκτικότητά του στα συστατικά που αναγράφει η συσκευασία. Στις Η.Π.Α. προσφάτως βρέθηκε ότι σχεδόν τα μισά από τα σκευάσματα δεν περιείχαν τις αναγραφόμενες ποσότητες των συστατικών τους.
ε. Οι δερματικές αλοιφές με καψαϊκίνη, μία ουσία που παράγεται από την καυτερή πιπεριά, έχει αποδειχθεί ότι μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση του ήπιου αρθριτικού πόνου όταν εφαρμόζονται στο δέρμα. Οι αλοιφές με αντιφλεγμονώδη δράση (όπως Voltaren, Roiplon, κ.α.), προκαλούν μια ήπια ανακούφιση, κυρίως σε συνδυασμό με παγοθεραπεία στις φάσεις της έξαρσης.
7. Φυσικοθεραπεία
Σε συνδυασμό με την άσκηση οφελεί σημαντικά το γόνατο. Βοηθάει στη μυϊκή ενδυνάμωση και στη διατήρηση η/και βελτίωση του εύρους κίνησης.
8. Ενδαρθρικές ενέσεις
α. Στην οστεοαρθρίτιδα, το αρθρικό υγρό χάνει τη φυσιολογική του σύσταση, με αποτέλεσμα να χάνει τις ευεργετικές του ιδιότητες. Οι ενδαρθρικές εγχύσεις με υαλουρονικό οξύ, ειδικά αυτές που χορηγούνται με μονή δόση (one shot), φαίνεται να προσφέρουν στο γόνατο αυτή τη φυσιολογική σύσταση του αρθρικού υγρού, δίνοντάς του καλύτερες λιπαντικές ιδιότητες. Η δράση τους είναι περιορισμένη χρονικά, γι’αυτό και επαναλαμβάνονται ανά 6μηνο. Χρειάζεται όμως πάντα λογική στη χρήση τους. Παρά τα όσα διαφημίζονται, οι ενέσεις αυτές δεν προσφέρουν τίποτα απολύτως στην ανάπλαση του χόνδρου.
β. Ενδαρθρική έγχυση κορτιζόνης και τοπικού αναισθητικού ταυτόχρονα: προκαλεί άμεση ανακούφιση από τον πόνο, λόγω της ταχείας δράσης του τοπικού αναισθητικού (συνήθως Ropivacaine). Η δράση της κορτιζόνης αρχίζει μετά από 48 ώρες, κορυφώνεται στο 10ήμερο και συνήθως διαρκεί για 1-1,5 μήνα. Δεν πρέπει να επαναλαμβάνεται πολλές φορές, καθότι ενέχει τον κίνδυνο σοβαρών ενδαρθρικών λοιμώξεων (σηπτική αρθρίτιδα).
9. Μαλακά υποδήματα
Βοηθούν στην απορρόφηση κραδασμών.
10. Χρήση πάτων. Σε περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας του ενός διαμερίσματος, του έσω ή του έξω, η χρήση ειδικών πάτων με ανύψωση του έξω ή του έσω ποδός αντίστοιχα μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα για μακρύ χρονικό διάστημα. Οι πάτοι αυτοί είναι εξατομικρυμένοι, κατασκευάζονται δηλαδή για τον συγκεκριμένο ασθενή και το συγκεκριμένο γόνατο, και πάντα υπό τις οδηγίες του Ορθοπαιδικού. Βοηθούν, επηρεάζοντας το μηχανικό άξονα του ποδιού και τροποποιώντας τα φορτία που διέρχονται από το γόνατο.
