Τι συμβαίνει στην ρήξη του επιγονατιδικού τένοντα;
Η ρήξη επιγονατιδικού τένοντα αποτελεί έναν από τους σοβαρότερους αλλά και τους πιο σπάνιους τραυματισμούς στο γόνατο. Ο επιγονατιδικός τένοντας συνδέει την επιγονατίδα με την κνήμη στην πρόσθια πλευρά του γόνατος. Αποτελεί έναν σημαντικότατο κρίκο στην αλυσίδα του εκτατικού μηχανισμού του γόνατος. Αν και η φλεγμονή του επιγονατιδικού τένοντα (τενοντίτιδα ή τενοντοπάθεια) είναι σχετικά συχνή πάθηση στους αθλητές, η ρήξη του τένοντα είναι σπάνια. Ενδεικτικά, στις Η.Π.Α. υπολογίζεται ότι το ποσοστό ρήξης του επιγονατιδικού τένοντα ανέρχεται στο 0,5% του πληθυσμού ετησίως. Οι άνδρες υπερτερούν των γυναικών και υπάρχει αυξημένη συχνότητα σε ασθενείς 20-30 και 30-40 ετών. Ωστόσο, αν συμβεί, η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή και απαιτεί επιμελή χειρουργική αντιμετώπιση και πολύμηνη αποθεραπεία.
Η ρήξη του επιγονατιδικού τένοντα διακόπτει τον “εκτατικό μηχανισμό” του γόνατος. Ισοδυναμεί με το εγκάρσιο κάταγμα της επιγονατίδας, καθώς και τη ρήξη του τένοντα του τετρακεφάλου. Και οι τρεις αυτοί τραυματισμοί οδηγούν σε αδυναμία έκτασης του γόνατος και προκαλούν αδυναμία βάδισης. Η ρήξη του επιγονατιδικού τένοντα συμβαίνει πάντα κατά την απότομη σύσπαση του τετρακεφάλου, κατά την απότομη έκταση του γόνατος. Αυτό συνήθως γίνεται κατά τη διάρκεια ενός άλματος, αλλά μπορεί να συμβεί και κατά την προσπάθεια αποφυγής μιας πτώσης.
Ποιες είναι οι κατηγορίες ρήξης επιγονατιδικού τένοντα;
Η ρήξη του τένοντα μπορεί να είναι μερική ή πλήρης.
Μερική ρήξη επιγονατιδικού τένοντα: Στην περίπτωση αυτή ένα μέρος των ινών του τένοντα έχει διαρραγεί. Υπάρχει, όμως, ακόμα σημαντικό ποσοστό του τένοντα που είναι ανέπαφο. Επομένως, ο εκτατικός μηχανισμός ακόμα διατηρείται. Ο ασθενής, έστω και επώδυνα, είναι ικανός να βαδίσει και να εκτείνει το γόνατό του.
Πλήρης ρήξη επιγονατιδικού τένοντα: Στην περίπτωση αυτή, ο τένοντας έχει διαρραγεί στο σύνολό του. Το αποτέλεσμα είναι η διακοπή της συνέχειάς του μεταξύ επιγονατίδας και κνήμης (κνημιαίου κυρτώματος) και αδυναμία έκτασης του γόνατος.
Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες για ρήξη επιγονατιδικού τένοντα;
Έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει κάποια σύνδεση μεταξύ της ρήξης επιγονατιδικού τένοντα και κάποιων νοσημάτων, όπως:
- Παθήσεις του κολλαγόνου
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα
- Ερυθυματώδης λύκος
- Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
- Σακχαρώδης διαβήτης
Επιπροσθέτως, η ρήξη επιγονατιδικού τένοντα μπορεί να εμφανιστεί και στην περίπτωση που συντρέχουν και άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες στην περιοχή του γόνατος, όπως:
- Χρόνια τενοντοπάθεια επιγονατιδικού τένοντα
- Προηγηθείσες επεμβάσεις στο γόνατο (πλαστική προσθίου χιαστού με επιγονατιδικό μόσχευμα, ολική αρθροπλαστική γόνατος)
- Τοπική έγχυση κορτιζόνης
Ποια είναι τα συμπτώματα ρήξης επιγονατιδικού τένοντα;
Κατά τη στιγμή του τραυματισμού, ο ασθενής νιώθει ένα απότομο «τίναγμα» στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος, το οποίο συνοδεύεται από έντονο πόνο και αδυναμία έκτασης του γόνατος.
Στην κλινική εξέταση, το γόνατο εμφανίζεται διογκωμένο (πρησμένο), με έντονη ευαισθησία στην πρόσθια επιφάνειά του και με αδυναμία του ασθενούς να βαδίσει ή να τεντώσει το γόνατό του. Υπάρχει ψηλαφητό χάσμα κάτω από την επιγονατίδα, η οποία βρίσκεται σε υψηλότερη θέση από το φυσιολογικό, λόγω της έλξης της από τον τετρακέφαλο.
Πως γίνεται η διάγνωση της ρήξης επιγονατιδικού τένοντα;
Η απλή ακτινογραφία είναι απαραίτητη για τον αποκλεισμό, ή τον εντοπισμό κατάγματος της επιγονατίδας, ή απόσπασης της κατάφυσης του τένοντα στο κνημιαίο κύρτωμα. Στην απλή ακτινογραφία ανευρίσκεται πάντα η υψηλότερη του φυσιολογικού θέση της επιγονατίδας (επόμενη εικόνα). Η μαγνητική τομογραφία επιβεβαιώνει την κλινική διάγνωση και βοηθά στην ανεύρεση συνοδών κακώσεων.
Πως αντιμετωπίζεται η ρήξη του επιγονατιδικού τένοντα;
Όπως προαναφέραμε, η κατάσταση αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί συντηρητικά ή χειρουργικά, ανάλογα φυσικά με την έκταση του προβλήματος.
Α. Συντηρητική αποκατάσταση της ρήξης επιγονατιδικού τένοντα
Μόνο οι πολύ μικρές μερικές ρήξεις (έως 20-30%) του συνόλου του τένοντα αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Η συντηρητική αποκατάσταση, πραγματοποιείται με:
- Ακινητοποίηση με ειδικό κηδεμόνα και το γόνατο σε έκταση για 3-6 εβδομάδες
- Φυσικοθεραπεία και προοδευτική ενδυνάμωση
- Έγχυση αυξητικών παραγόντων (PRP), αν και τελευταία η βοήθειά τους αμφισβητείται έντονα
Β. Χειρουργική αποκατάσταση της ρήξης επιγονατιδικού τένοντα
Η αντιμετώπιση της ρήξης του επιγονατιδικού τένοντα είναι κατεξοχήν χειρουργική. Γίνεται πάντα με ανοικτή προσπέλαση και επανακαθήλωση του τένοντα στην επιγονατίδα (συνήθως) ή στο κνημιαίο κύρτωμα (αν έχει αποκολληθεί από εκεί – σπανιότερα). Η χειρουργική επέμβαση γίνεται με διοστικά ισχυρά μη απορροφήσιμα ράμματα. Πολύ συχνά απαιτείται η ενίσχυση του τένοντα με μεταλλικό σύρμα, το οποίο μετά από 3-6 μήνες αφαιρείται.
Εκτός από την επανακαθήλωση του τένοντα, μπορεί να απαιτηθεί η ανακατασκευή του, σε περιπτώσεις έντονης εκφύλισης και καταστροφής των ινών του. Αυτό γίνεται κυρίως με χρήση αυτόλογων μοσχευμάτων (τενόντιων μοσχευμάτων που λαμβάνονται από τον ίδιο τον ασθενή). Χρησιμοποιούνται ο τένοντας του ημιτενοντώδους ή αλλομοσχευμάτων (μοσχευμάτων που προέρχονται από πτωματικούς δότες).
Η αποθεραπεία στην περίπτωση αυτή, χρειάζεται χρόνο. Απαιτείται χρήση ειδικού λειτουργικού κηδεμόνα και προοδευτική κινητοποίηση του γόνατος, ενδυνάμωση του εκτατικού μηχανισμού και προσοχή στους τραυματισμούς. Η επιστροφή σε αθλητικές δραστηριότητες, υπολογίζεται σε 9-12 μήνες μετά την επέμβαση.
Συμπερασματικά, η ρήξη του επιγονατιδικού τένοντα αποτελεί έναν πολύ σοβαρό τραυματισμό για τη λειτουργία του γόνατος. Απαιτεί επιμελή χειρουργική αντιμετώπιση και μακρά περίοδο σωστά κατευθυνόμενης αποθεραπείας, με άριστο τελικό αποτέλεσμα.
Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός Δρ. Βασίλειος Φωτόπουλος διαθέτει εξειδίκευση στην περιοχή του γόνατος, έχοντας πραγματοποιήσει πολυάριθμες επεμβάσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Προς επίρρωση των παραπάνω, η διδακτορική του διατριβή είχε θέμα: “Η συμπεριφορά του προσθίου χιαστού συνδέσμου κατά το οπίσθιο εξάρθρημα του γόνατος: πειραματική μελέτη”.
