Τενοντίτιδα αχιλλείου

Τι είναι η Τενοντίτιδα αχιλλείου;

Με τον όρο «Τενοντίτιδα αχιλλείου» (ή σωστότερα τενοντοπάθεια) εννοούμε την φλεγμονή του αχίλλειου τένοντα. Προκειμένου να κατανοήσουμε την πάθηση αυτή, οφείλουμε να αναφερθούμε στον αχίλλειο τένοντα ανατομικά.

Ο αχίλλειος τένοντας βρίσκεται στο οπίσθιο τμήμα του ποδιού μας, πίσω και πάνω από την πτέρνα. Μέσω του τένοντα αυτού καταφύονται στην πτέρνα ο γαστροκνήμιος και ο υποκνημίδιος μυς, οι οποίοι είναι πολύ βασικοί και χρήσιμοι στη βάδιση και στο τρέξιμο. Έχει υπολογιστεί ότι κατά το τρέξιμο στον αχίλλειο τένοντα ασκούνται δυνάμεις ίσες με το 8πλάσιο του βάρους μας, ενώ σε σπριντ μπορεί να φτάσουν και το 16πλάσιο!

Όσον αφορά στη συχνότητα της τενοντίτιδας αχιλλείου, περίπου 6 στους 100 ενήλικες που ασχολούνται περιστασιακά με άθληση θα εμφανίσουν κάποια στιγμή στη ζωή τους τενοντοπάθεια του αχιλλείου. Εμφανίζεται συχνότερα σε άνδρες παρά σε γυναίκες και κυρίως στις ηλικίες 30-50 ετών.

Τενοντίτιδα αχιλλείου

Ποια τα αίτια της Τενοντίτιδας αχιλλείου;

Η φλεγμονή αυτή συμβαίνεισυνήθως σε υποτροπιάζοντα μικροτραυματισμό, που προκαλείται από υπερβολική και επαναλαμβανόμενη χρήση του τένοντα.  Μπορεί να είναι οξεία, όταν όμως γίνεται χρόνια, αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στις καλές επιδόσεις.

Ο τένοντας έχει έως ένα σημείο την ικανότητα να θεραπεύει μικροτραυματισμούς που συμβαίνουν μέσα στη μάζα του. Η ικανότητα αυτή όμως δεν είναι συνεχής και αδιάκοπη. Ως αποτέλεσμα, οι μικροτραυματισμοί  επιπροστίθενται στους προηγούμενους, δημιουργώντας σταδιακά φθορά στις τενόντιες ίνες. Έχει βρεθεί ότι οιπερισσότεροι αθλητές, ακόμα και οι ερασιτέχνες, στην ηλικία των 35-40 ετών έχουν τενοντοπάθειααχιλλείου, παρόλο που σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν συμπτωματολογία πόνου.

Υπάρχουν πολλές καταστάσεις που οδηγούν σε επαναλαμβανόμενο μικροτραυματισμό και τενοντίτιδα του αχιλλείου τένοντα, όπως:

• Υπερβολική χρήση του τένοντα (σε δρομείς μεγάλων αποστάσεων, άλτες, χορευτές, τεννίστες).
• Προπόνηση ή άθληση με ακατάλληλα υποδήματα.
• Λανθασμένη τεχνική άθλησης.
• Αλλαγή στο ρυθμό προπόνησης (αύξηση έντασης).
• Εξάσκηση σε σκληρό ή ολισθηρό έδαφος.
• Κοιλοποδία (αυξημένη ποδική καμάρα).
• Σφικτοί ή βραχείς γαστροκνήμιοι.
• Ασθενείς με αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα.
• Ασθενείς με ψωριασική αρθρίτιδα.
• Λήψη για μακρά περίοδο αντιβιοτικών στην κατηγορία των κινολονών (π.χ. ciprofloxacin).
• Οστική προεξοχή στο πίσω μέρος της πτέρνας (στην περίπτωση της ενθεσοπάθειας).
• Αυξημένο σωματικό βάρος.

Ποια τα συμπτώματα της Τενοντίτιδας αχιλλείου;

Η τενοντίτιδα του αχιλλείου εμφανίζεται τυπικά με πόνο κατά μήκος του τένοντα. Μπορεί να συνυπάρχει τοπική διόγκωση και δυσκαμψία της ποδοκνημικής άρθρωσης. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται το πρωί με την έγερση. Σε άλλες περιπτώσεις εμφανίζονται την επόμενη μέρα μετά από έντονη φυσική δραστηριότητα (περπάτημα, τρέξιμο, άλματα, άθληση). Στις πιο προχωρημένες περιπτώσεις παρουσιάζονται ακόμα και κατά την άθληση ή τη βάδιση.

Ο πόνος μπορεί να εντοπίζεται είτε στο μέσο του τένοντα (τενοντοπάθεια Αχιλλείου ή μη καταφυτικήτενοντοπάθεια) είτε στην κατάφυσή του στην πτέρνα (ενθεσοπάθεια Αχιλλείου ή καταφυτικήτενοντοπάθεια, επόμενη εικόνα). Και στις δυο περιπτώσεις η παθογένεια είναι η εκφύλιση των κολλαγόνων ινών του τένοντα. Συνήθως η εκφύλιση συνοδεύεται από αποτιτανώσεις (εναποθέσεις αλάτων ασβεστίου, που φαίνονται στην ακτινογραφία) και να οδηγήσει ακόμα και σε ρήξη του τένοντα.

Συνοπτικά, η τυπική συμπτωματολογία της Τενοντίτιδας αχιλλείου είναι:

• Πόνος
• Οίδημα
• Δυσκαμψία
• Αδυναμία
• Αίσθημα «σκληρότητας» του τένοντα

Ποιες κατηγορίες τενοντοπάθειας αχιλλείου υπάρχουν;

1. Τυπική τενοντοπάθεια (μη καταφυτικήτενοντοπάθεια) :Η συμπτωματολογία αναπτύσσεται στη μάζα του τένοντα, περίπου 2-6 εκ. από την κατάφυσή του στην πτέρνα.
2. Καταφυτικήτενοντοπάθεια (ενθεσοπάθεια): Αφορά το περιφερικότερο άκρο του τένοντα, στην πρόσφυσή του στην πτέρνα. Στις περιπτώσεις αυτές ανευρίσκεται τυπικά μια οστική προβολή της πτέρνας, (παραμόρφωση Haglund). Η παραμόρφωση αυτή έρχεται σε επαφή με τον τένοντα, προκαλώντας φλεγμονή και πόνο.

Πως γίνεται η διάγνωση Τενοντίτιδας αχιλλείου;

Η λήψη σωστού ιστορικού και η ενδελεχής κλινική εξέταση συνήθως αρκούν για να τεθεί η διάγνωση. Βοηθητικές εξετάσεις είναι η ακτινογραφία (επόμενη εικόνα αριστερά), ο υπέρηχος και η μαγνητική τομογραφία (επόμενη εικόνα στο κέντρο και δεξιά).

A. Ακτινογραφία και Β. Μαγνητική τομογραφία καταφυτικής τενοντοπάθειας.   C. Μαγνητική τομογραφία τενοντοπάθειας στη μάζα του αχιλλείου.

Πως αντιμετωπίζεται η Τενοντίτιδα αχιλλείου;

Κατά κύριο λόγο η αντιμετώπιση της τενοντοπάθειας είναι συντηρητική:

• Πρωτίστως συνιστάται περιορισμός των δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν τη συμπτωματολογία.
• Λήψη αντιφλεγμονώδων φαρμάκων για 5-7 ημέρες.
• Παγοθεραπεία.
• Χρήση κατάλληλων υποδημάτων με τακούνι 2-4 εκ.
• Χρήση υποπτερνίου, ενός μαλακού πάτου στο πίσω μέρος του υποδήματος, που ανυψώνει λίγο την πτέρνα.
• Υποδήματα με μαλακό οπίσθιο τμήμα, ή ανοικτό υπόδημα στο πίσω μέρος.
• Φυσικοθεραπεία με μαλάξεις, ιόντα (ειδικές θεραπείες που εφαρμόζονται στις τενοντοπάθειες)& θεραπευτικούς υπερήχους.
• Κρουστικοί υπέρηχοι, όταν συνυπάρχει ασβεστοποίηση του τένοντα.
• Διατάσεις του τένοντα.
• Έγχυση αυτόλογων αυξητικών παραγόντων-PRP (παραγόντων που λαμβάνονται από τον ίδιο τον ασθενή με φυγοκέντρηση, αν και η πρόσφατη βιβλιογραφία αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα της μεθόδου).
• Έγχυση κορτιζόνης: Ποτέ στον τένοντα, μόνο στην κατάφυσή του στο οστό επί ενθεσοπάθειας.
• Απώλεια σωματικού βάρους, σε περιπτώσεις υπέρβαρων ασθενών.

Συντηρητικά μέσα αντιμετώπισης για την τενοντίτιδα αχιλλείου

Οι περισσότερες περιπτώσεις, ειδικά σε ερασιτέχνες αθλητές παρουσιάζουν ύφεση μετά από πάροδο ολίγων μηνών. Εφόσον δοκιμαστεί η συντηρητική αντιμετώπιση για τουλάχιστον 1 χρόνο και αποτύχει, τότε ενδέχεται να βοηθήσει η χειρουργική επέμβαση.

Ειδικά, η χειρουργική αντιμετώπιση θα βοηθήσει τις περιπτώσεις με έντονη ασβεστοποιό τενοντοπάθεια.

Κατά την διάρκεια της επέμβασης, επιτυγχάνεται:

• Καθαρισμός του προσβεβλημένου τένοντα από τις αποτιτανώσεις (εναποθέσεις ασβεστίου).
• Αφαίρεση ουλώδους και φλεγμονώδους ιστού.
• Προσεκτική συρραφή και επανακαθήλωσή του στην πτέρνα.
• Αφαίρεση της οστικής προεξοχής της πτέρνας (παραμόρφωση Haglund), όταν υπάρχει.

Η περίοδος αποθεραπείας και επιστροφής στις έντονες δραστηριότητες για τον αθλητή ποικίλλει από 1 μήνα έως και 7-8 μήνες, ανάλογα με την περίπτωση.

Ποιες επιπλοκές μπορούν να προκληθούν με την τενοντίτιδα αχιλλείου;

Η σοβαρότερη επιπλοκή είναι η ρήξη (το σχίσιμο) του τένοντα, που οφείλεται στη σταδιακή εκφύλισή του. Τότε ο ασθενής νιώθει έναν οξύ πόνο στο πίσω μέρος του ποδιού του, σαν να δέχθηκε χτύπημα. Παράλληλα, είναι αδύνατο να βαδίσει και να κάνει κάμψη της ποδοκνημικής.

Σε αρκετές περιπτώσεις η τενοντοπάθεια μεταπίπτει σε χρόνιο πρόβλημα με πτωχή ανταπόκριση στη συντηρητική αντιμετώπιση, οδηγώντας τον ασθενή σε περιορισμό των αθλητικών δραστηριοτήτων του.Χρειάζεται λοιπόν, προσεκτική ανάλυση της αιτίας που την προκαλεί, για να εφαρμοσθεί η κατάλληλη θεραπεία, ώστε να μη γίνει η τενοντοπάθεια του αχιλλείου, η αχίλλειος πτέρνα για τον αθλητή.