Η οσφυαλγία, όπως δηλώνουν και τα δύο συνθετικά της λέξης, οσφύς που σημαίνει μέση & άλγος, που σημαίνει πόνος, αποτελεί ένα σύμπτωμα σύνηθες σε ένα υψηλό ποσοστό ανθρώπων. Πρόκειται για τον πόνο που εμφανίζεται χαμηλά στη μέση (low back pain στη διεθνή βιβλιογραφία).
Υπολογίζεται, ότι στη διάρκεια της ζωής τους, το 80% των ανθρώπων θα βιώσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο πόνου στη μέση. Αποτελεί το συνηθέστερο λόγο επίσκεψης στα επείγοντα των νοσοκομείων και το συχνότερο λόγο χορήγησης αναρρωτικών αδειών.
Λανθασμένα θεωρείται ως πάθηση, καθώς αποτελεί μόνο σύμπτωμα. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να γίνεται προσπάθεια ανεύρεσης της αιτίας του πόνου. Στις αιτίες περιλαμβάνεται ένα μεγάλο φάσμα παθήσεων, τόσο τοπικών, όσο και συστηματικών. Συμβαίνει συχνότερα στην 4η και 5η δεκαετία της ζωής.
Συνήθως οφείλεται σε εκφύλιση των κατώτερων οσφυϊκών διαστημάτων, που είναι τα πιο κινητά. Συχνά, η εκφύλιση ξεκινάει από έναν ή περισσότερους μεσοσπονδύλιους δίσκους, (δισκοπάθεια).
Στη συνέχεια ακολουθεί η εκφύλιση των σπονδυλικών αρθρώσεων, που προκαλεί αστάθεια και στένωση του σπονδυλικού σωλήνα. Ταυτόχρονα με την οσφυαλγία, μία κήλη δίσκου μπορεί να πιέσει κάποιο νεύρο (νευρική ρίζα). Ως αποτέλεσμα, εμφανίζεται πόνος στο πόδι, που είναι γνωστός με τον όρο «ισχιαλγία».
Πολλές μελέτες έχουν δημοσιευτεί διεθνώς για την ύπαρξη τρόπων με τους οποίους μπορεί κανείς να αποφύγει τα συμπτώματα της οσφυαλγίας και τα χρόνια προβλήματα της μέσης. Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι συχνά υπάρχουν γενετικές και εμβιομηχανικές διαφορές μεταξύ των ανθρώπων. Αυτό καθιστά ορισμένους πιο ευπαθείς σε προβλήματα με τη μέση τους.
Επίσης, υπάρχουν και κάποιες σοβαρότερες παθήσεις (π.χ. όγκοι, κατάγματα, φλεγμονές), που μπορεί αρχικά να εμφανιστούν με μία οσφυαλγία.
Η οσφυαλγία, ανάλογα με το χρονικό διάστημα που εμφανίζεται, μπορεί να χαρακτηριστεί ως εξής:
Με τα συντηρητικά μέτρα, τα συμπτώματα του χαμηλού πόνου στη μέση συνήθως παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση μέσα σε λίγες εβδομάδες από την έναρξη.
Για την πλήρη κατανόηση της κατάστασης, οφείλουμε να πούμε λίγα λόγια για την ανατομία της οσφυαλγίας
Η οσφυϊκή μοίρα αποτελείται από πέντε σπονδύλους (Ο1-Ο5), μεταξύ των οποίων παρεμβάλλονται οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι. Οι δίσκοι είναι ινοχόνδρινες δομές, που δρουν ως μαξιλάρια, αποτρέποντας την τριβή μεταξύ των σπονδύλων (προηγούμενη εικόνα). Στο οπίσθιο μέρος τους οι σπόνδυλοι δημιουργούν ένα σωλήνα, το σπονδυλικό σωλήνα, μέσα από τον οποίο διέρχεται ο νωτιαίος μυελός. Η σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης εξασφαλίζεται από:
Η πλειοψηφία των περιπτώσεων οσφυαλγίας αφορά καλοήθη μυοσκελετικά προβλήματα. Η ευκίνητη οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης συνδέει στην ουσία τη σχετικά άκαμπτη θωρακική μοίρα με την επίσης άκαμπτη πύελο. Το αποτέλεσμα είναι να δέχεται καθημερινά χιλιάδες δυνάμεις κάμψης, έκτασης, στροφής, πλάγιας κάμψης, αλλά και συμπίεσης κατά τη βάδιση και τις καθημερινές δραστηριότητες. Συχνά, ο πόνος μπορεί να οφείλεται σε θλάση (τράβηγμα) μυών ή τενόντων.
Συνήθως, η οσφυαλγία επέρχεται συμβαίνει μετά από άρση βάρους, ή λανθασμένη φόρτιση της σπονδυλικής στήλης, επί εδάφους ήπιων εκφυλιστικών αλλοιώσεων. Μπορεί να αφορά ακόμα και το 90% των περιπτώσεων οξείας οσφυαλγίας. Στις περιπτώσεις αυτές, ο πόνος συνήθως είναι αριστερά ή δεξιά, παρασπονδυλικά και όχι πάνω στη σπονδυλική στήλη. Η προσεκτική κλινική εξέταση συνήθως είναι αρκετή για να τη διαχωρίσει από άλλες μορφές οσφυαλγίας, έτσι ώστε να μη χρειάζονται ειδικές εξετάσεις.
Ο πόνος στην μέση, μπορεί να επιμείνει για μερικές εβδομάδες, συνήθως όμως υποχωρεί χωρίς να αφήνει ευαισθησία. Συχνά, συνυπάρχει κάποιου βαθμού δισκοπάθεια και εκφύλιση των σπονδυλικών αρθρώσεων.
Σε παιδιά μπορεί να υπάρχει σπονδυλόλυση και σπονδυλολίσθηση, (επόμενη εικόνα). Στην περίπτωση αυτή, ο υπερκείμενος σπόνδυλος γλιστρά προς τα εμπρός επί του υποκείμενου σπονδύλου.
Σε περιπτώσεις δισκοπάθειας και πίεσης νεύρου από την κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου, ο πόνος αντανακλά στο πόδι, δίνοντας χαρακτηριστικά ευρήματα, ανάλογα με το νεύρο που πιέζεται.
Σε ηλικιωμένους ενδέχεται να υπάρχει:
Συνοπτικά, τα αίτια χωρίζονται σε τοπικά και συστηματικά.
Στα τοπικά αίτια περιλαμβάνονται:
Συστηματικά αίτια
Στον παιδικό πληθυσμό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, λόγω των ιδιαιτεροτήτων του αναπτυσσόμενου σκελετού. Συνοπτικά αναφέρουμε τα αίτια παιδικής οσφυαλγίας:
Στην επίμονη οσφυαλγία χρειάζεται πολύ προσεκτική διερεύνηση, προς αποφυγή λαθών στη διάγνωση του ακριβούς αιτίου.
Ανάλογα με την αιτία που υποπτεύεται ο Ορθοπαιδικός, μπορεί να ζητηθεί κάποια από τις παρακάτω εξετάσεις:
Μαγνητική τομογραφία, με αποκάλυψη κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου Ο5/Ι1 (λευκός κύκλος)
Αν και το ποσοστό των ανθρώπων που θα αντιμετωπίσουν κάποιο επεισόδιο οσφυαλγίας κατά την διάρκεια της ζωής τους, είναι πολύ μεγάλο, εντούτοις, υπάρχουν τρόποι πρόληψης της, όπως:
Η καλύτερη πρόληψη για την εμφάνιση επεισοδίων οσφυαλγίας είναι να προσέχουμε και να μην καταπονούμε τη μέση μας. Συχνή άσκηση, ρύθμιση του σωματικού βάρους, αποφυγή της καθιστικής ζωής, καθώς και οι παραπάνω οδηγίες, αποτελούν τέτοιους τρόπους πρόληψης.
Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο πόνος οφείλεται σε τοπικά μηχανικά αίτια, η χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων σε συνδυασμό με αναλγητικά και μυοχαλαρωτικά για βραχύ διάστημα ολίγων ημερών, συνήθως επαρκεί. Μπορεί επίσης να κριθεί χρήσιμη η χρήση κηδεμόνων σπονδυλικής στήλης για μικρό διάστημα.
Σε περιπτώσεις που ο πόνος επιμένει συνιστάται φυσικοθεραπεία. Πρέπει, όμως, να εξατομικεύεται, τόσο σχετικά με τον ασθενή, όσο και σχετικά με την ακριβή αιτία του πόνου. Γι’ αυτό χρειάζεται συνεργασία Ορθοπαιδικού-Φυσικοθεραπευτή.
Οι τοπικές εγχύσεις με τοπικό αναισθητικό και κορτιζόνη βοηθούν σε πολλές περιπτώσεις. Αποτελούν ένα αποτελεσματικό όπλο στη φαρέτρα μας, εάν αποτύχουν οι ανωτέρω μέθοδοι. Για την αποφυγή επικίνδυνων επιπλοκών, φρόνιμο είναι να γίνονται προσεκτικά από Ορθοπαιδικό που γνωρίζει πολύ καλά την περιοχή.
Σε περιπτώσεις αποτυχίας των συντηρητικών μέτρων και κυρίως σε χρόνιες περιπτώσεις με αστάθεια και σπονδυλαρθρίτιδα, μπορεί να χρειάζεται, η χειρουργική αντιμετώπιση. Παράδειγμα, η μικροδισκεκτομή, σε περιπτώσεις εμμένουσας συμπτωματολογίας από κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, η αποσυμπίεση και σπονδυλοδεσία, σε περιπτώσεις σπονδυλικής στένωσης, ή καταγμάτων.
Συμπερασματικά, η οσφυαλγία αποτελεί ένα σύμπτωμα με πολλές αιτίες, είτε τοπικές, είτε συστηματικές. Μόνο η σωστή διάγνωση της υποκείμενης πάθησης μπορεί να εγγυηθεί την εξατομικευμένη και αποτελεσματική θεραπεία.
Για επίλυση οποιασδήποτε απορίας σχετικά με την οσφυαλγία αλλά και για μια ολοκληρωμένη εξέταση, απευθυνθείτε στον Χειρουργό Ορθοπαιδικό, Δρ. Βασίλειο Κ. Φωτόπουλο. Κλείστε τώρα ραντεβού και βρείτε λύση στο πρόβλημά σας.