Το κάταγμα κάτω πέρατος της κερκίδας αποτελεί συχνή εντόπιση καταγμάτων, ιδίως σε άτομα 3ης ηλικίας. Η κερκίδα είναι ένα μακρύ αυλοειδές οστό, που μαζί με την ωλένη αποτελούν τα οστά του αντιβραχίου (δηλαδή του πήχη). Στο άνω άκρο της συμμετέχει στην άρθρωση του αγκώνα, ενώ στο κάτω άκρο της στην πηχεοκαρπική (επόμενη εικόνα).
Γενικά τα κατάγματα του κάτω πέρατος κερκίδας είναι από τα συχνότερα κατάγματα στην Ορθοπαιδική. Συνήθως εμφανίζονται σε ασθενείς άνω των 65 ετών, μετά από τραυματισμό χαμηλής ενέργειας, κυρίως πτώση στο έδαφος. Μπορεί όμως να συμβούν και σε νεότερους ασθενείς, ως αποτέλεσμα τραυματισμών υψηλής ενέργειας, όπως τροχαία ατυχήματα, ή πτώσεις από ύψος. Στην πρώτη περίπτωση σχεδόν πάντα συνυπάρχει κάποιου βαθμού οστεοπόρωση.
Διάγνωση κατάγματος κάτω πέρατος κερκίδας
Η διάγνωση ενός κατάγματος κάτω πέρατος κερκίδος είναι συνήθως εύκολη. Η κλινική εικόνα συνοδεύεται από:
- Οίδημα (πρήξιμο)
- Παραμόρφωση (συνήθως «δίκην πιρουνιού», επόμενη εικόνα)
- Έντονο πόνο
- Δυσχέρεια στις κινήσεις του καρπού
- Εκχύμωση (μελανιά)

Τυπική εικόνα ασθενούς με κάταγμα κάτω πέρατος κερκίδας
Η οριστική διάγνωση επιβεβαιώνεται με απλές ακτινογραφίες, οι οποίες συνήθως επαρκούν. Συμπληρωματικά, η διενέργεια αξονικής τομογραφίας μπορεί να βοηθήσει στη λεπτομερέστερη απεικόνιση του κατάγματος και στον προεγχειρητικό σχεδιασμό.

Α. Φυσιολογική ακτινογραφία Β. Συντριπτικό κάταγμα κάτω πέρατος κερκίδας
Αντιμετώπιση κατάγματος κάτω πέρατος κερκίδας
Τα κατάγματα αυτά αντιμετωπίζονται συντηρητικά με κλειστή ανάταξη, ή χειρουργικά με εξωτερική ή εσωτερική οστεοσύνθεση.
1. Κλειστή ανάταξη
Τα απλά εξωαρθρικά κατάγματα κάτω πέρατος κερκίδας συνήθως αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Αυτό γίνεται με κλειστή ανάταξη υπό τοπική (ή γενική) αναισθησία και εφαρμογή γύψινου (ή συνθετικού) επιδέσμου κυκλοτερώς (συνήθως μέχρι τον αγκώνα, αναλόγως του τύπου του κατάγματος), ώστε να διατηρείται το κάταγμα σε θέση ανάταξης (επόμενη εικόνα). Ακολουθεί ακτινολογικός έλεγχος για την επιβεβαίωση της σωστής ανάταξης, ο οποίος πρέπει να επαναληφθεί σε 10-12 ημέρες αργότερα, για τον κίνδυνο απώλειας της ανάταξης, παρά τη χρήση γύψου. Εφόσον και ο δεύτερος έλεγχος αναδείξει τη διατήρηση της ορθής ανάταξης, ο γύψος παραμένει συνήθως για 6 εβδομάδες συνολικά και ακολούθως αφαιρείται για να επαναληφθεί ακτινολογικός έλεγχος.
Εάν είμαστε ικανοποιημένοι με την πορεία πώρωσης του κατάγματος, τότε ο ασθενής αρχίζει προσεκτικά πρόγραμμα κινητοποίησης της πηχεοκαρπικής με φυσικοθεραπεία. Συνήθως, απαιτείται φυσικοθεραπεία για 3-4 εβδομάδες. Επαναλαμβάνουμε νέες ακτινογραφίες, συνολικά 3 μήνες μετά την αρχική ανάταξη.

Συντηρητική αντιμετώπιση με εφαρμογή γύψου ακινητοποίησης
2. Χειρουργική αντιμετώπιση
Υπάρχει, όμως, ένα σημαντικό ποσοστό καταγμάτων κερκίδας, τα οποία δεν αντιμετωπίζονται με κλειστή ανάταξη. Αυτά τα κατάγματα, αν αντιμετωπιστούν συντηρητικά, θα οδηγήσουν σε πρώιμη φθορά της άρθρωσης (μετατραυματική αρθρίτιδα), με αποτέλεσμα το χρόνιο πόνο και τη λειτουργική δυσχέρεια του χεριού. Αυτά είναι τα κατάγματα και τα κατάγματα που επεκτείνονται εντός της άρθρωσης (ενδαρθρικά κατάγματα).
Αυτά, οφείλουμε να τα αντιμετωπίσουμε χειρουργικά, είτε με κλειστή ανάταξη και διατήρηση με εξωτερική οστεοσύνθεση (επόμενη εικόνα), είτε, πιο σωστά, με ανοικτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση, δηλαδή να ανατάξουμε τα διάφορα μικρά σπασμένα τεμαχίδια του οστού, να τα ανασυνθέσουμε σαν ένα μικρό παζλ και να τα συγκρατήσουμε στη θέση τους με τα υλικά οστεοσύνθεσης.
Τα υλικά εσωτερικής οστεοσύνθεσης, είναι πλάκες και βίδες, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως ένα είδος «σκαλωσιάς» που θα βοηθήσει το οστό να αναδομηθεί και να επανέλθει στη φυσιολογική του κατάσταση τους επόμενους μήνες. Συνήθως, μετά από σταθερή εσωτερική οστεοσύνθεση, ο ασθενής δε χρειάζεται μετεγχειρητική ακινητοποίηση, γεγονός που οδηγεί σε πρώιμη κινητοποίηση της άρθρωσης και αποφυγή της δυσάρεστης μετατραυματικής δυσκαμψίας.
Τις προηγούμενες δεκαετίες, η έλλειψη εξειδικευμένων υλικών οστεοσύνθεσης οδηγούσε σε χρήση ακατάλληλων πλακών με μεγάλου διαμετρήματος βίδες για την αντιμετώπιση αυτών των καταγμάτων, οι οποίες αδυνατούσαν να συγκρατήσουν τα οστικά τεμάχια, με τελικά αποτελέσματα πολύ μέτρια έως πτωχά.
Νεότερα υλικά οστεοσύνθεσης για τα κατάγματα κάτω πέρατος κερκίδας
Την τελευταία 10ετία η τεχνολογία μας έχει προμηθεύσει με πολύ καλά υλικά εσωτερικής οστεοσύνθεσης, όπως ανατομικές προκυρτωμένες ισχυρές πλάκες πολύ λεπτού προφίλ και λεπτές, αλλά ισχυρές βίδες, διαμέτρου 1,5 έως 2,5 χιλιοστών. Τα υλικά αυτά αποτελούνται κυρίως από κράματα Τιτανίου, τα οποία εμφανίζουν μεγάλη ομοιότητα ως προς τη βιοελαστικότητα του οστού και επομένως γίνονται εμβιομηχανικά ακόμη καλύτερα ανεκτά από τον οργανισμό. Επίσης, οι πλάκες διαθέτουν την ιδιότητα να υποδέχονται κλειδούμενες βίδες (τεχνική locking plate), τεχνική που βοηθάει πολύ στην αντιμετώπιση τόσο των συντριπτικών, όσο και των οστεοπορωτικών καταγμάτων.

Σύγχρονα υλικά οστεοσύνθεσης καταγμάτων κάτω πέρατος κερκίδας
Η προσωπική μας χειρουργική εμπειρία από το 2005 είναι σε περισσότερα από 400 κατάγματα κάτω πέρατος κερκίδος (κυρίως στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο St. Katharinen της Κολωνίας). Τα κατάγματα αυτά έχουν αντιμετωπισθεί με τις σύγχρονες πλάκες. Με ιδιαίτερη χαρά υποδεχθήκαμε προσφάτως στη χώρα μας τη νέα, ακόμα πιο εξελιγμένη, σειρά πλακών για κατάγματα κάτω πέρατος κερκίδας (ανωτέρω εικόνα). Τη σειρά αυτή χρησιμοποιήσαμε ήδη σε ασθενείς μας, με άριστο τελικό αποτέλεσμα.
Η φιλοσοφία παραμένει η ίδια. Η νέα, πιο ανατομική διαμόρφωση της πλάκας, δίνει τη δυνατότητα στο σύγχρονο χειρουργό να ανασυνθέσει ακόμα και τα πιο συντριπτικά κατάγματα. Σε αυτό βοηθούν μια σειρά μικρών πλακών, αλλά και σύγχρονων πολυαξονικών βιδών (βιδών που «κλειδώνουν» υπό διάφορες γωνίες με την πλάκα). Έτσι, ακόμα και στα πιο δύσκολα κατάγματα υπάρχουν λύσεις, που στο παρελθόν φάνταζαν αδύνατες.
Δυστυχώς, η οικονομική κατάσταση της χώρας μας επηρέασε για καιρό τις εισαγωγικές εταιρείες που μας διαθέτουν τα υλικά αυτά. Αξίζει όμως να τονιστεί η προσπάθεια ορισμένων εταιρειών να μας προμηθεύσουν με αυτά τα, τελευταίας γενιάς, υλικά οστεοσύνθεσης. Έτσι, δε νιώθουμε αποκομμένοι από τις διεθνείς εξελίξεις στον τομέα των ιατρικών εφαρμογών.

Αντιμετώπιση συντριπτικού κατάγματος με εσωτερική οστεοσύνθεση και ανατομική ανάταξη του κατάγματος (από το προσωπικό αρχείο του Β.Κ.Φωτόπουλου)
Συμπερασματικά
Θα λέγαμε πως ένα σημαντικό μέρος των καταγμάτων κάτω πέρατος κερκίδος μπορεί να αντιμετωπιστεί συντηρητικά με κλειστή ανάταξη και εφαρμογή γύψου. Τα πιο πολύπλοκα, όμως, κατάγματα απαιτούν σωστή χειρουργική αντιμετώπιση, που θα εξασφαλίσει την επάνοδο της λειτουργικότητας του χεριού μας, του πολυπλοκότερου και ενός εκ των πολυτιμότερων οργάνων του σώματός μας. Τα σύγχρονα υλικά εσωτερικής οστεοσύνθεσης αποτελούν τον καλύτερου σύμμαχο του πεπειραμένου χειρουργού, αλλά και του ασθενούς.
Εάν έχετε πάθει κάταγμα κάτω πέρατος κερκίδας, επικοινωνήστε με τον Ορθοπαιδικό Χειρουργό Β.Κ.Φωτόπουλο . Η πολυετής ενασχόλησή του με τα κατάγματα και την θεραπεία τους, θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά το πρόβλημα. Επιπλέον, θα σας ενημερώσει σωστά για τις ενδείξεις συντηρητικής και χειρουργικής θεραπείας.
Μπορείτε επίσης να διαβάσετε τα ακόλουθα ενδιαφέροντα άρθρα: