Ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου

Η ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου (ΠΧΣ) αποτελεί έναν από τους σοβαρότερους τραυματισμούς στον αθλούμενο πληθυσμό εδώ και πολλές δεκαετίες.

Η ρήξη του ΠΧΣ συμβαίνει συνηθέστερα σε γυναίκες (2-8 φορές συχνότερα) και σε αθλητές ποδοσφαίρου, μπάσκετ, χάντμπολ, βόλλεϋ και χόκεϋ. Μπορεί να συμβεί, επίσης, και σε τροχαία ατυχήματα. Παλαιότερα σήμαινε το τέλος της καριέρας του αθλητή. Τις τελευταίες, όμως, 3 δεκαετίες η χειρουργική του αποκατάσταση έχει βοηθήσει στην πλήρη επάνοδο στις αθλητικές δραστηριότητες.

 

 

Ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου: Ανατομία

Η άρθρωση του γόνατος αποτελεί ακόμα και σήμερα πεδίο έρευνας και μελέτης, σχετικά με την πολυπλοκότητά της. Αποτελείται από οστά (μηριαίο, κνήμη, επιγονατίδα), συνδέσμους (ταινίες συνδετικού ιστού που συγκρατούν τα οστά μεταξύ τους), μυς και τένοντες. Οι δομές αυτές συνεργάζονται μεταξύ τους και προσφέρουν εξαιρετικές λειτουργίες και σταθερότητα στην άρθρωση.

Από τους συνδέσμους, ο σπουδαιότερος είναι ο Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος (ΠΧΣ στην ελληνική και ACL-anterior Cruciate Ligament στη διεθνή βιβλιογραφία). Αποτελεί τον κεντρικό σύνδεσμο της άρθρωσης και παίζει σημαντικότατο ρόλο, τόσο στην προσθιοπίσθια, όσο και στη στροφική σταθερότητα του γόνατος.

 

 

Διάγνωση της ρήξης του προσθίου χιαστού συνδέσμου

Ο μηχανισμός της κάκωσης θέτει εξαρχής την υποψία της ρήξης του προσθίου χιαστού συνδέσμου. Συνήθως πρόκειται για αθλητή, ο οποίος υπέστη στροφική κάκωση κατά τη διάρκεια της άθλησης, συνήθως χωρίς επαφή με αντίπαλο. (επόμενη εικόνα).

Μετά την κάκωση ο αθλητής δεν είναι ικανός να συνεχίσει την αθλητική του δραστηριότητα. Η ρήξη του ΠΧΣ μπορεί να συμβεί επίσης κατά την πτώση σε σκάλα, στο σκι, ή σαν αποτέλεσμα τροχαίου ατυχήματος.

 

 

Κλινικά συνήθως το γόνατο πρήζεται γρήγορα μετά τον τραυματισμό και ο ασθενής εμφανίζει δυσχέρεια στη βάδιση. Ο έμπειρος Ορθοπαιδικός θα θέσει την οριστική διάγνωση με τη βοήθεια ειδικών κλινικών δοκιμασιών. Αυτές είναι συνήθως αρκετές (Lachman, Pivot, πρόσθιο συρταροειδές σημείο).

Διαγνωστικές εξετάσεις για τη ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου

Η μαγνητική τομογραφία επιβεβαιώνει τη διάγνωση, αλλά βοηθάει και στην ανεύρεση συνυπαρχουσών κακώσεων στο γόνατο (ρήξη μηνίσκου κ.α., επόμενη εικόνα).

 

 

Αντιμετώπιση της ρήξης του προσθίου χιαστού συνδέσμου

Α. Συντηρητική αντιμετώπιση

Η συντηρητική αντιμετώπιση με φυσικοθεραπεία απεδείχθη ανεπαρκής, όσον αφορά τη σταθερότητα του γόνατος στον αθλητή. Πιθανώς να είναι εν μέρει ικανοποιητική σε ενήλικες με χαμηλό επίπεδο δραστηριότητας.

Παλαιότερα, επεμβάσεις αποκατάστασης του ΠΧΣ γίνονταν μόνο στους αθλητές. Απεδείχθη, όμως, βιβλιογραφικά με πολύ καλές μελέτες ότι η ανεπάρκεια του ΠΧΣ, ειδικά σε νεαρό πληθυσμό, προκαλεί διαταραχές στην σταθερότητα του γόνατος.

Αυτό οδηγεί στην πρόκληση περαιτέρω βλαβών στην άρθρωση, όπως χονδροπάθεια, ρήξη μηνίσκων και εν τέλει πρώιμη αρθρίτιδα. Χαρακτηριστικά, περιγράφεται πως η ρήξη του ΠΧΣ, εάν αφεθεί χωρίς επέμβαση, αποτελεί την αρχή του τέλους για το γόνατο.

Σε ασθενείς άνω των 45 ετών, με χαμηλό επίπεδο δραστηριοτήτων, αρκεί συνήθως ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης. Αυτό περιλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης μυϊκών ομάδων του γόνατος. Η συντηρητική αντιμετώπιση δε σημαίνει καθόλου αντιμετώπιση (Conservative treatment is not NO TREATMENT”)

Β. Χειρουργική αντιμετώπιση της ρήξης του προσθίου χιαστού

Σε ασθενείς έως 45 ετών συνιστάται επέμβαση αποκατάστασης του ΠΧΣ, η οποία αποκαλείται “πλαστική ΠΧΣ”. Απαιτεί γενική αναισθησία, ή ραχιαία αναλγησία και διαρκεί περίπου 1 ώρα. Γίνεται μόνο αρθροσκοπικά, με τη βοήθεια, δηλαδή, της κάμερας μέσα από 2 τομές 3 χιλιοστών στο γόνατο (επόμενη εικόνα).

 

 

Μοσχεύματα για την αποκατάσταση της ρήξης του προσθίου χιαστού συνδέσμου

Στη θέση του ΠΧΣ χρησιμοποιούνται  τένοντες, που παίρνουμε από το ίδιο γόνατο του ασθενούς, και, μετά από κατάλληλη προετοιμασία, τοποθετούνται στη θέση του ΠΧΣ.

Ως μόσχευμα για τον πρόσθιο χιαστό μπορεί να χρησιμοποιηθεί τετραπλή δέσμη τενόντων ημιτενοντώδους και ισχνού. Εναλλακτικά, χρησιμοποιείται τμήμα του επιγονατιδικού τένοντα, ή του τένοντα του τετρακεφάλου. Σε σπάνιες και πολύ ειδικές περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί συνθετικό μόσχευμα, ή μόσχευμα άλλου δότη.

Η καθήλωση του μοσχεύματος στο μηρό και την κνήμη γίνεται με ειδικά υλικά και απορροφήσιμες βίδες. Αυτά προσφέρουν πολύ ισχυρή συγκράτηση του μοσχεύματος και μας επιτρέπουν ταχύτατη έναρξη της κινησιοθεραπείας. Τις παλαιότερες δεκαετίες έγιναν προσπάθειες συρραφής του ραγέντος συνδέσμου, με πολύ άσχημα αποτελέσματα, οπότε και εγκαταλείφθηκαν.

 

 

Τεχνικές ανακατασκευής του προσθίου χιαστού συνδέσμου

Τις τελευταίες 2 δεκαετίες υπήρξε μεγάλη εξέλιξη στις τεχνικές της ανακατασκευής του ΠΧΣ. Η αιτία είναι η πολυπλοκότητα της ανατομίας και της λειτουργίας του. Αρχικά επικράτησε η ανακατασκευή με 1 μηριαία και 1 κνημιαία σήρραγγα (μονή δέσμη-single bundle).

Στη συνέχεια, χρησιμοποιήθηκαν διπλές μηριαίες και κνημιαίες σήραγγες, με τεχνικές διπλής δέσμης (double bundle τεχνική, επόμενη εικόνα). Επίσης μπορεί να γίνει και συνδυασμός στον αριθμό των σηράγγων, τεχνική “Υ”, τεχνική “Δ” κλπ.

Αυτό που φαίνεται να επικρατεί σήμερα και που δείχνει να πλησιάζει στην ανατομική αποκατάσταση του ΠΧΣ είναι η μονή μηριαία σήραγγα με διπλές κνημιαίες, κάτι που είναι γνωστό ως πλαστική “Δ”. Η τελευταία τεχνική μάς έχει δώσει πολύ καλά αποτελέσματα και τα τελευταία χρόνια ο γράφων την προτιμά σε σχέση με άλλες τεχνικές.

 

 

Μετεγχειρητικά, οι ασθενείς ακολουθούν εξατομικευμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης. Αυτό περιλαμβάνει τεχνικές επιστροφής του γόνατος σε πλήρη λειτουργικότητα. Η μεγάλη μας εμπειρία στην αποκατάσταση του προσθίου χιαστού συνδέσμου έχει οδηγήσει στη συνεργασία με εξειδικευμένα φυσικοθεραπευτικά κέντρα.

Έχει αποδειχθεί ότι πολύ σημαντική είναι και η  μετεγχειρητική άσκηση του ασθενούς στο χώρο του (πάντα καθοδηγούμενη) και όχι μόνο κατά την ώρα που αυτός βρίσκεται στο φυσικοθεραπευτή. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη μετεγχειρητική αποκατάσταση, πατήστε εδώ.

Συρραφή του προσθίου χιαστού συνδέσμου

Την τελευταία 5ετία έχει δοκιμαστεί η αντιμετώπιση της ρήξης του ΠΧΣ με δυναμική συρραφή αυτού, μια τεχνική που ονομάζεται DIS (Dynamic Intraligamentary Stabilization) με το σύστημα Ligamys. Το σύστημα αυτό μας δίνει τη δυνατότητα διατήρησης του ΠΧΣ και συρραφής του υπό τάση, ελπίζοντας έτσι στην επούλωση της ρήξης και στην επάνοδο της λειτουργικότητας του συνδέσμου και του γόνατος (επόμενη εικόνα). 

Πλεονεκτήματα:

• διατήρηση του ΠΧΣ, 
• αποφυγή λήψης τενοντίων μοσχευμάτων από τον ασθενή, άρα καθόλου νοσηρότητα από δότρια περιοχή  
• μικρότερη διάρκεια και βαρύτητα της επέμβασης. 

Μειονεκτήματα:

• η αναγκαία αφαίρεση των υλικών καθήλωσης 6 μήνες μετά την επέμβαση 
• η μέτρια επουλωτική διαδικασία που ως γνωστόν υπάρχει στις ίνες του προσθίου χιαστού συνδέσμου. 

Τα διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα δεν είναι ακόμα επαρκή. Στα πρώτα 5 χρόνια φαίνεται να αποδίδει εξαιρετικά καλά στο 75% των περιπτώσεων, αναμένεται όμως περαιτέρω μελέτη σε βάθος 10-15 ετών,  έτσι ώστε να μπορούμε να εξάγουμε ασφαλή αποτελέσματα για την ακεραιότητα της μεθόδου.  

 

 

 

Συντηρητική αντιμετώπιση της ρήξης του προσθίου χιαστού συνδέσμου

Σε ασθενείς άνω των 50-55 ετών ακολουθούμε κατά κανόνα συντηρητική αντιμετώπιση στη ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου. Είναι γενικά παραδεκτό ότι οι άνω των 50 ετών εμφανίζουν ένα πιο συντηρητικό πρόγραμμα άσκησης, που δεν απαιτεί την ακεραιότητα του προσθίου χιαστού συνδέσμου.

Τέτοιες δραστηριότητες είναι η βάδιση, η κολύμβηση, το ελαφρύ τρέξιμο, ενώ συνήθως αποφεύγονται αθλητικές δραστηριότητες, όπως ποδόσφαιρο, μπάσκετ κ.α.

Σε αυτή την ηλικιακή ομάδα μετά από ένα σύντομο χρονικό διάστημα 2-3 εβδομάδων μετά την κάκωση, ακολουθούμε ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας και μυϊκής ενδυνάμωσης του γόνατος. Δίνουμε στον ασθενή νας κατάλληλες οδηγίες για την επιτέλεση συγκεκριμένων αθλημάτων (περπάτημα, τρέξιμο, ποδήλατο, κολύμβηση) και αποφυγή άλλων δραστηριοτήτων (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, τένις, χορό).

Ο Δρ.Β.Κ.Φωτόπουλος ασχολείται στενά με την αρθροσκοπική χειρουργική τα τελευταία 20 έτη.  Από το 2004 είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Αρθροσκοπικής Εταιρείας και από το 2007 τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αρθροσκοπικής Χειρουργικής Γόνατος και Αθλητικών Κακώσεων (ESSKA).

Έχει επιτελέσει πληθώρα αρθροσκοπικών επεμβάσεων αποκατάστασης του προσθίου χιαστού και με τους έμπειρους συνεργάτες φυσικοθεραπευτές, εξασφαλίζει άριστη μετεγχειρητική και λειτουργική αποκατάσταση.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε πως η ρήξη του ΠΧΣ είναι ένας από τους σοβαρότερους τραυματισμούς του γόνατος και εμφανίζεται συνήθως σε νεαρούς ενήλικες, ως αποτέλεσμα κάκωσης κατά τη διάρκεια αθλητικής δραστηριότητας. Χωρίς θεραπεία, αποτελεί πράγματι την αρχή του τέλους για το γόνατο. Οι σύγχρονες τεχνικές αντιμετώπισης μπορούν να αναστρέψουν αυτή την πορεία, ώστε ο τραυματίας να επιστρέψει στις αγαπημένες του δραστηριότητες με ένα άριστο λειτουργικό αποτέλεσμα.

 

Διαβάστε επίσης τα ακόλουθα ενδιαφέροντα άρθρα (κάνοντας κλικ επάνω σε αυτά):

• Αποκατάσταση Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου
• Ρήξη μηνίσκου
• Αρθροσκόπηση γόνατος