Η υγεία επί… ποδός: το σωστό παπούτσι

Ενότητες

[content_table]

Το σωστό παπούτσι παίζει πολύ σμαντικό ρόλο στην υγεία των ποδιών. Τα πόδια μας, λόγω των δραστηριοτήτων της καθημερινότητας και της όρθιας στάσης, καταπονούνται πολλές ώρες την ημέρα.

Η προστασία και η φροντίδα τους είναι απαραίτητη και ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες ανάπτυξης πόνου και προβλημάτων, όχι μόνο από το πόδι, αλλά από ολόκληρο το κάτω άκρο και τη μέση.

Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες προστασίας είναι το σωστό παπούτσι, που θα διευκολύνει τις καθημερινές δραστηριότητες, διατηρώντας το πόδι και ολόκληρο το σώμα σε καλή κατάσταση για πολλές ώρες.
Τα ακατάλληλα παπούτσια μπορούν να προκαλέσουν πόνο και παραμορφώσεις τόσο στο ίδιο το πόδι («κότσι», παραμορφώσεις δακτύλων, νευρίνωμα Morton, αρθρίτιδα ταρσού και δακτύλων, κατάγματα κοπώσεως) όσο και στο σώμα μας ή ακόμα και να επιδεινώσουν ήδη υπάρχουσες παθήσεις του γόνατος, του ισχίου και της μέσης.

Τι εννοούμε όταν λέμε «σωστό παπούτσι»;

1. Κατάλληλο Μέγεθος

Το παπούτσι πρέπει να είναι άνετο κατά τις δραστηριότητες. Το μήκος πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να μην πιέζει τα δάκτυλα, ενώ το μακρύτερο δάκτυλο (συνήθως το μεγάλο ή το 2ο δάκτυλο) πρέπει να απέχει τουλάχιστον μισό εκατοστό από την άκρη του υποδήματος.

Το πλάτος επίσης, πρέπει να είναι κατάλληλο, ώστε να μην πιέζεται το πόδι στο πλάι και στο άνω μέρος του (κουντεπιέ). Σε αυτό βοηθά η κατασκευή του παπουτσιού με ρύθμιση του πλάτους, δηλαδή με λάστιχα στο πλάι, δέστρες (Velcro) ή κορδόνια.

Tο μπροστινό μέρος του υποδήματος πρέπει να είναι άνετο, διαφορετικά το στενό τελείωμα (όπως στις γόβες) περιορίζει πολύ το χώρο που χρειάζονται τα δάκτυλα, προδιαθέτοντας έτσι σε παραμορφώσεις του άκρου ποδός, όπως το “κότσι” και η σφυροδακτυλία.

2. Κατάλληλο τακούνι

Ο καταμερισμός της πίεσης στο πέλμα αλλάζει ανάλογα με το ύψος του τακουνιού. Όσο ψηλότερο είναι το τακούνι τόσο μεγαλύτερη πίεση ασκείται στα μετατάρσια. Ένα μέτριο τακούνι από 3 έως 5 cm και κατά προτίμηση χοντρό, προσφέρει σταθερότητα κατά τη βάδιση και δεν επιβαρύνει τα γόνατα και τη μέση.

Τα ψηλοτάκουνα παπούτσια (8-12 εκ. τακούνι), πέραν της αισθητικής υπεροχής, είναι ακατάλληλα, διότι καταπονούν υπερβολικά το πόδι. Μεταφέρουν πολύ περισσότερα, από το επιτρεπτό, φορτία στα μετατάρσια (επόμενη εικόνα). Επίσης, λόγω της αστάθειάς τους, αυξάνουν πολύ τον κίνδυνο διαστρέμματος του αστραγάλου (στραβοπατήματος), με δυσάρεστα αποτελέσματα.

Από την άλλη πλευρά, μελέτες έχουν αποδείξει ότι ούτε τα επίπεδα παπούτσια χωρίς τακούνι (τύπου «μπαλαρίνας», ή τα καλοκαιρινά «φλατ») είναι σωστά. Δεν υποστηρίζουν καθόλου την ποδική καμάρα, δεν απορροφούν κραδασμούς και καταπονούν ιδιαίτερα την πτέρνα και τον αχίλλειο τένοντα.

Υπερβολική καταπόνηση των κεφαλών των μεταταρσίων από τα “ψηλοτάκουνα”

3. Οπίσθιο τμήμα υποδήματος στο σωστό παπούτσι

Πρέπει να έχει ευρεία βάση και σε συνδυασμό με το σωστό τακούνι να στηρίζει την οπίσθια πλευρά του ποδός, χωρίς να μεταφέρει τα φορτία στο μπροστινό μέρος του ποδιού.

4. Πρόσθιο τμήμα του υποδήματος στο σωστό παπούτσι

Το σωστό παπούτσι πρέπει να είναι άνετο και να απέχει (όπως σημειώσαμε παραπάνω) τουλάχιστον μισό εκατοστό από το μακρύτερο δάκτυλο. Πολύ βασικό είναι να αφήνει χώρο στα δάκτυλα και να μην τα συμπιέζει, όπως κάνουν οι στενές γόβες.

5. Σόλα στο σωστό παπούτσι

Σε αντίθεση με ό, τι νομίζουμε, η σόλα δε θα πρέπει να είναι χαλαρή, δηλαδή να παραμορφώνεται εύκολα. Πρέπει να είναι σταθερή, να κρατά το σχήμα της και να προσφέρει σταθερότητα στο πέλμα. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να είναι σκληρή, αντιθέτως να διαθέτει τεχνολογία απορρόφησης των κραδασμών.

Οι επονομαζόμενες «πλατφόρμες», ιδιαίτερα αγαπητές στο γυναικείο πληθυσμό διαθέτουν εντελώς άκαμπτη σόλα που δημιουργεί προβλήματα στην κινηματική του ποδιού και επομένως δεν κρίνονται ιδανικές για τη βάδιση.

6. Πάτος στο σωστό παπούτσι

Τα υλικά κατασκευής του πρέπει να είναι φιλικά στο πόδι και να μη δημιουργούν ιδρώτα. Πρέπει να υποστηρίζουν την ποδική καμάρα και να απορροφούν (μαζί με τη σόλα) επαρκώς τους κραδασμούς.

Σε ειδικές περιπτώσεις μη φυσιολογικής φόρτισης του πέλματος, μπορεί να χρειαστεί η διενέργεια πελματογραφήματος. Με βάση τα αποτελέσματά του, πρέπει να τοποθετηθούν ειδικοί επιπρόσθετοι πάτοι. Για παράδειγμα, στην πλατυποδία, υπάρχει πόνος και δυσκολία κατά τη βάδιση και επίδραση σε γειτονικές αρθρώσεις, όπως το γόνατο, ακόμα και τη μέση. Ειδικός πάτος για καλύτερη υποστήριξη της ποδικής καμάρας θα επαναφέρει την μηχανική του ποδιού στη φυσιολογική κατάσταση και θα «ξεκουράσει» τις γειτονικές αρθρώσεις.

7. Μορφολογία παπουτσιού

Είναι προτιμότερο να επιλέγονται στρογγυλά ή έστω τετράγωνα, παρά μυτερά υποδήματα. Κι αυτό γιατί τα πολύ μυτερά παπούτσια αποτελούν επιβαρυντικό παράγοντα στη δημιουργία βλαισού μεγάλου δακτύλου (το λεγόμενο «κότσι»), ειδικά στις γυναίκες που χρησιμοποιούν στενές και ψηλοτάκουνες γόβες.

8. Ποιότητα και υλικά κατασκευής

Παπούτσια από μαλακό δέρμα ή από ειδικά συνθετικά υλικά επιτρέπουν στο πόδι να αναπνέει και δεν το πιέζουν.

9. Ειδικά παπούτσια

Συστήνονται και κατασκευάζονται, σε περιπτώσεις ειδικών προβλημάτων στον άκρο πόδα. Τέτοιες περιπτώσεις είναι παραμορφώσεις των δακτύλων των ποδιών, βλαισός μέγας δάκτυλος, σφυροδακτυλία, ανισοσκελία κάτω άκρου, νευρινώματα, κάλοι κ.α.

Η σύγχρονη τεχνολογία έχει βοηθήσει στην κατασκευή ειδικών τύπων υποδημάτων, αναλόγως των δραστηριοτήτων μας. Ακολουθούν ορισμένοι τύποι ειδικών υποδημάτων.

Αθλητικά παπούτσια

Είναι κατασκευασμένα με σταθερή σόλα που απορροφά κραδασμούς, τακούνι περίπου 2-3 εκατοστών και σταθερή βάση. Οι σύγχρονες εταιρείες διαθέτουν μεγάλη γκάμα καλής ποιότητας υποδημάτων, τα οποία σέβονται τις παραπάνω αρχές. Αναλόγως της άθλησης υπάρχουν υποδήματα κατάλληλα για:

τρέξιμο (σταθερά και ελαφριά με απορρόφηση κραδασμών),
στίβο (αναλόγως του αθλήματος)
αερόβια άσκηση (άνετο, ελαφρύ και σταθερό παπούτσι με πολύ καλή απορρόφηση κραδασμών),
ποδόσφαιρο (σκληρά στο μπροστινό μέρος για το λάκτισμα, ειδική αντιολισθητική σόλα με “τάπες”),
μπάσκετ (συνήθως δερμάτινα, με τακούνι 3-4 εκ., και λίγο ψηλά στο πίσω μέρος για να αγκαλιάζουν και να σταθεροποιούν τον αστράγαλο),
τέννις (ειδικές σόλες για χώμα, μοκέτα, ή σκληρή επιφάνεια για να ολισθαίνουν ομαλά, αναλόγως του εδάφους),
βόλλεϋ
χορό (ειδική αντιολισθητική μαλακή σόλα, που σε συνδυασμό με γυναικείο ψηλό τακούνι προσφέρει επιπλέον απορρόφηση κραδασμών στα μετατάρσια)
πολλά άλλα αθλήματα, όπως πεζοπορία, ορειβασία , κ.α.

Κίνδυνος διαστρέμματος, λόγω του ασταθούς βαδίσματος με ψηλοτάκουνα υποδήματα

Υποδήματα Εργασίας

Αναλόγως του επαγγέλματος, προτείνονται και τα ανάλογα υποδήματα. Για παράδειγμα, σε βαριές εργασίες, ένα υπόδημα άνετο με ισχυρή σόλα και προστασία του ποδός από κακώσεις ίσως είναι απαραίτητο για την πρόληψη των τραυματισμών. Σε αντίθεση, επαγγέλματα με πολύωρη ορθοστασία απαιτούν μαλακά και ελαφριά υποδήματα.

Πολύ σημαντική, επίσης, είναι η χρήση κατάλληλου υποδήματος στο σπίτι. Οι παντόφλες, εκτός από ζεστές, θα πρέπει να τηρούν τις βασικές αρχές ενός σωστού υποδήματος, δηλαδή να είναι άνετες, με σταθερή σόλα, σωστή υποστήριξη της ποδικής καμάρας και τακούνι περίπου 2-4 εκατοστά.

Στο εμπόριο διατίθενται διάφορα υποδήματα με την ιδιότητα ως «ορθοπαιδικά», αμφιβόλου αισθητικής τις περισσότερες φορές. Στην πραγματικότητα, αυτά τα υποδήματα τηρούν τους κανόνες ενός σωστού υποδήματος. Δεν είναι, όμως, τα μόνα σωστά υποδήματα, κάτι που δηλώνει ότι μπορούμε να επιλέξουμε το σωστό παπούτσι που ταιριάζει στο πόδι και την αισθητική μας μέσα από μια μεγάλη γκάμα υποδημάτων που διατίθενται στα καταστήματα υποδημάτων.

Συμπερασματικά, εάν πραγματικά θέλετε να επιλέξετε το «ανατομικό» παπούτσι, ακολουθήστε τους παρακάτω 3 κανόνες:
1. το παπούτσι να λυγίζει στην άρθρωση του 1ου μεταταρσίου με το μεγάλο δάκτυλο, αλλά να μην είναι πολύ εύκαμπτο
2. να υποστηρίζει επαρκώς την ποδική καμάρα
3. να έχει μαλακό πάτο για απορρόφηση κραδασμών
4. να έχει ευρύ τακούνι 2-4 εκατοστών

Μπορείτε να διαβάσετε τα ακόλουθα ενδιαφέροντα άρθρα:

Επικοινωνήστε με τον εξειδικευμένο Ορθοπαιδικό Χειρουργό Δρ Β.Κ.Φωτόπουλο και απαντήστε σε όλες σας τις ερωτήσεις.